Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
абме́н, -у, м.
1.гл. абмяняць, абмяняцца.
2. У эканоміцы: працэс руху тавараў як форма размеркавання вырабленых грамадствам каштоўнасцей.
○
Абмен рэчываў — сукупнасць працэсаў, якія адбываюцца ў арганізме пры засваенні ежы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абме́н, -ну м., в разн. знач. обме́н;
а. тава́раў — обме́н това́ров;
а. ду́мкамі — обме́н мне́ниями;
○ а. рэ́чываў — обме́н веще́ств
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абме́н, ‑у, м.
1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. абменьваць — абмяняць і абменьвацца — абмяняцца.
2.Спец. Адна з форм вытворчых адносін, якая заключаецца ва ўзаемным адчужэнні прадуктаў працы і іншых аб’ектаў уласнасці на аснове добраахвотнага пагаднення.
•••
Абмен рэчываў — сукупнасць працэсаў, звязаных з ператварэннем рэчываў у жывых арганізмах у іх узаемадзеянні з навакольным асяроддзем.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Абмен (эканам.) 1/28; 3/206; 4/32; 8/398, 571; 11/413
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
АБМЕ́Ну эканоміцы,
узаемны абмен дзейнасцю (таварамі, паслугамі) паміж людзьмі, як правіла, на эквівалентнай аснове. Адбываецца непасрэдна ў вытв-сці (абменвытв. дзейнасцю або загатоўкамі, паўфабрыкатамі) і ў форме абмену прадуктамі працы і паслугамі. З аднаго боку, абмен — састаўная ч.вытв. працэсу, з другога — адна з самаст. стадый грамадскага ўзнаўлення, якая спалучае вытв-сць з размеркаваннем і спажываннем.
Неабходнасць абмену абумоўлена грамадскім падзелам працы. У першабытным грамадстве звязаны з падзелам працы ўнутры абшчыны (абмен паміж абшчынамі быў выпадковы). З развіццём вытв-сці абмен набываў рэгулярны характар і асабліва пашырыўся з усталяваннем машыннай індустрыі. Са з’яўленнем грошай непасрэдны абмен тавараў (Т—Т) перарос у абарачэнне, але захаваўся ў вытв-сці, а таксама ў бартэрных здзелках (гл.Бартэр).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
абме́нм.Áustausch m -es, Tausch m, Úmtausch m; Éintausch m; Wéchsel m -s;
у абме́н нашто-н. im Áustausch [Tausch] gégen (A);
абме́н ду́мкамі Gedánkenaustausch m, Méinungsaustausch m, Áussprache f -, -n;
абме́н тэлегра́мамі Telegrámmwechsel m;
абме́н рэ́чываў Stóffwechsel m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
абмяня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; зак.
1. Зрабіць абмен, памяняцца кім-, чым-н.
А. кватэрамі.
2. Выпадкова памяняцца якімі-н. рэчамі.
А. шапкамі ў гардэробе.
3.перан. Адказаць на якое-н. дзеянне такім самым дзеяннем (адпаведна значэнню назоўніка); падзяліцца з кім-н. сваімі думкамі і выслухаць думкі, погляды субяседніка.
А. прамовамі.
А. вопытам.
|| незак.абме́ньвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз.абме́н, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)