абавя́звацца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. абавя́зваюся абавя́зваемся
2-я ас. абавя́зваешся абавя́зваецеся
3-я ас. абавя́зваецца абавя́зваюцца
Прошлы час
м. абавя́зваўся абавя́зваліся
ж. абавя́звалася
н. абавя́звалася
Загадны лад
2-я ас. абавя́звайся абавя́звайцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час абавя́зваючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

абавя́звацца несов., возвр., страд. обя́зываться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абавя́звацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да абавязацца.

2. Зал. да абавязваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абавяза́цца, -вяжу́ся, -вя́жашся, -вя́жацца; -вяжы́ся; зак.

Узяць на сябе абавязацельства (у 2 знач.).

А. правесці канферэнцыю.

|| незак. абавя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

обя́зываться

1. абавя́звацца; браць абавяза́цельства;

2. страд. абавя́звацца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

zobowiązywać się

незак. абавязвацца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

bínden

*

1.

vt

1) вяза́ць, звя́зваць; завя́зваць

éinen Kranz ~ — пле́сці вяно́к

2) пераплята́ць (кнігі)

3) перан. звя́зваць

durch den Eid gebúnden — звя́заны кля́твай

2.

vi звя́зваць, вяза́ць (пра клей і г.д.)

3.

(sich) абавя́звацца

sich verträglich ~ — абавя́звацца па дагаво́ру

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Варава́ць 1 ’абстаўляць умовамі, меркаваць’ (КЭС), варавацца ’насцярожвацца’ (КТС); ’асцерагацца, не асмельвацца’ (КПС); ’сцерагчыся, абавязвацца’, павароўвацца ’пабойвацца, асцерагацца’ (КЭС). Усе значэнні развіліся на падставе вараваць ’ахоўваць, зберагаць’, запазычання са ст.-в.-ням. warôn ’тс’, прадстаўленага ў большасці славянскіх моў: рус. варовать ’слухацца; захоўваць, абараняць’, ст.-рус. варовати ’тс’, укр. варувати, варовати(ся) ’тс’, ва́ра ’сцеражыся’, польск. warować ’умацоўваць; абумоўліваць’, чэш. varovati ’папярэджваць’, varovati se ’берагчыся’, славац. varovať ’сцерагчы; наглядаць за дзіцём’, серб.-харв. ва̏рати, варо̀вати ’ахоўваць’. Магчымасць шырокіх семантычных зрухаў пацвярджаецца аналагічнымі працэсамі ў іншых мовах; параўн. балг. ва́рам, ва́рвам (< серб.-харв.): ’ахоўваць > ахоўваць дзяцей > суцяшаць адцягваць увагу > ашукваць, хлусіць’ (БЕР, 1, 119). Гл. Фасмер, 1, 275; Рудніцкі, 1, 312; Брукнер, 601; Корбут, PF, 4, 515; Скок, 3, 565–566.

Варава́ць 2 ’прытрымліваць плыт якарамі’ (КСТ). Да вараваць 1. Магчыма таксама семантычнае запазычанне з польск. warować ’умацоўваць’.

*Варава́ць 3, вароваць ’падсоўваць на сталюгах калодку пры дапамозе тапара’ (КСТ). Існуе вялікае гняздо слоў з гэтым коранем: рус. вор, во́ра ’плот, агароджа’, верать ’соваць, укладваць’, (за)вереть ’заперці’, вар, варок ’двор для скаціны’, бел. вур, ворйе, ворына ’плот з доўгіх жэрдак’ (Лучыц-Федарэц, Бел.-укр. ізал., 40), укр. вари́йка ’перакладзіна, якой закрываюць вароты’, ст.-рус. воръ ’плот’, польск. (za)wrzeć ’запіраць, закрываць’, чэш. otevřiti ’адкрыць’, балг. въвирам ’усоўваць, упіхваць’ і г. д. Гэта дае магчымасць узнавіць адзін з варыянтаў агульнаславянскага кораня да прасл. *vor‑ са значэннем ’(па)соўваць’. І.‑е. паралелі гл. Фасмер, 1, 273, 293, 350; БЕР, 1, 177–178. Там жа і літаратура.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)