Verbum

структу́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да структуры. Структурныя элементы сплаву. // Звязаны з вывучэннем структуры, будовы чаго‑н. Структурны аналіз.

2. Які мае пэўную структуру. Структурныя глебы.

•••

Структурная лінгвістыка — галіна мовазнаўства, якая вывучае натуральную мову як сістэму элементаў.

уду́мацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Уважліва абдумаць, асэнсаваць, глыбока ўнікнуць у што‑н. Удумацца ў сэнс слова. □ Вымова тая, калі ўдумацца, патрэбна, як кашаль хваробе. Ермаловіч. А потым, удумаўшыся, Якаў зразумеў, што здзіўляцца і крыўдаваць тут няма чаго. Кулакоўскі.

узве́зці, ‑вязу, ‑вязеш, ‑вязе; ‑вязём, ‑везяце; пр. узвёз, ‑везла; заг. узвязі; зак., каго-што.

Завезці, прывезці наверх, па паверхню чаго‑н. Узвезці калёсы на пагорак. Узвезці воз на плыт. □ Буланы, дробна ступаючы нагамі, узвёз іх [Зазыбу з Марыляй] на высокі бераг. Чыгрынаў.

узнікне́нне, ‑я, н.

Зараджэнне, пачатак, з’яўленне чаго‑н. Узнікненне і пачатак жыцця. Узнікненне марксізма. □ Выявілася, што час узнікнення Мазыра нікому дакладна не вядомы. І ніхто не ведае, што значыць самае слова — «Мазыр», які хаваецца ў ім сэнс. В. Вольскі.

умяшча́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Здольны ўмясціць вялікую колькасць каго‑, чаго‑н.; ёмісты. Умяшчальны зал. Умяшчальны чамадан. □ Запасяць .. [лясныя мышы] таксама арэхі, насенне клёна, вяза, ягады, але асабліва любяць арэшкі ліпы, набіваючы імі даверху даволі ўмяшчальныя дуплы. Самусенка.

2. Які можа ўмясціцца.

утрыро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. утрыраваць.

2. Перабольшванне, скажэнне ў выніку празмернага падкрэслівання чаго‑н. У.. [творчасці М. А. Чэхава] спалучаліся тэатральнасць, якая даходзіла амаль да утрыроўкі, да парадоксу, з незвычайнай пераканаўчай праўдзівасцю. Сяргейчык.

утыліта́рнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць утылітарнага. Утылітарнасць ведаў.

2. Утылітарныя адносіны, утылітарны падыход да чаго‑н. У Коласа прыгожым, паэтычным выступае звычайная, будзённая праца. Ва утылітарнасці, г. зн. практычнай мэтазгоднасці прыгожага, пісьменнік падкрэслівае яго жыццёвасць, яго «зямную» прыроду. Навуменка.

чатырохразо́вы, ‑ая, ‑ае.

Які чатыры разы быў, паўтараўся. // Які чатыры разы дамагаўся чаго‑н., атрымліваў што‑н. Чатырохразовы чэмпіён. // Прызначаны на чатыры разы, сапраўдны на чатыры разы. Чатырохразовы пропуск. // Які адбываецца чатыры разы, разлічаны на чатыры разы. Чатырохразовае харчаванне.

шанта́ж, ‑у, м.

Запалохванне каго‑н. пагрозай выкрыцця або паведамлення якіх‑н. непажаданых звестак з мэтай вымагання чаго‑н. Палітычны шантаж. □ [Чарнавус:] Гэта гісторыя з Зёлкінай — сапраўды дзіўная гісторыя! [Вера:] Вельмі дзіўная. Я думаю, ці не шантаж тут які-небудзь? Крапіва.

[Фр. chantage.]

шкарлупі́нне, ‑я, н., зб.

1. Шкарлупіны. На белым пяску валяюцца рэшткі шкарлупіння ад яек балотных і вадаплаўных птушак. В. Вольскі.

2. перан. Што‑н. непатрэбнае, лішняе, што не мае значэння для сутнасці чаго‑н. Адрозніваць істотнае ад пустога шкарлупіння.