2. Асэнсаваць што‑н. Уразумець свой патрыятычны абавязак. □ Азірнуцца і ўразумець, што з табою здарылася, ці жывая ты — няма калі... Няма калі перавесці дух і азірнуцца на казачную прыгажосць падземнага царства.Васілевіч.Але ў гэты момант адбылося нешта такое, чаго Мірон зусім уразумець не мог.Маўр.
3. Усвядоміць, зразумець што‑н. Уразумець свае памылкі. □ [Брат] яшчэ не мог уразумець Зосінага ўчынку.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хаду́н, ‑а, м.
Дэталь машыны, механізма, якая знаходзіцца ў пастаянным руху. А ці чуеце вы ў .. дыханні [паравіка] стомленасць або непаладак які? Шых-шах, шых-шах, — спявае проста ў ім кожны хадун, а кацёл, глядзіце, аж ільсніцца ўвесь ад вялікай сваёй сілы.Краўчанка.А гадзіннік на сцяне несупынна вёў сваю справу: размерна ківаўся хадун-маятнік і кожны свой крок зазначаў кароткім «так-так!»Колас.
•••
Ні хадун ні сядун — пра няўдалага, нерухавага чалавека.
Хадзіць хадуномгл. хадзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цьмяне́ць, ‑ее; незак.
1. Станавіцца цьмяным; цямнець. На голых кустах стухаў вечар, неба цьмянела і, здавалася, асядала на лес.Карамазаў.// Траціць свой бляск, яркі колер. [Хлопец:] — Ах, як жа не пашанцавала вам! Блешні цьмянеюць і чарвячкі, відаць, сохнуць.Ракітны.
2.перан. Траціць сваю яркасць, выразнасць: станавіцца менш выразным. Цьмянела яго слава. □ Дарагія вобразы радзімы ніколі не цьмянеюць перад нашымі вачыма.Хведаровіч.Але што больш астывалі [мядзведзіцкія], то ўсё больш цьмянела задавальненне ад перамогі.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эмо́цыя, ‑і, ж.
Пачуццё, перажыванне чалавека. Эмоцыя радасці. Эмоцыя гневу. □ — Вы разумееце, што ўсё гэта азначае? — Ці, як легкадумны хлапчук, вы, акрамя сваіх эмоцый, нічога ведаць не хочаце? — гаварыў Рымар.Арабей.І .. [салдату] хоць бы на гадзіну ў тыдзень-другі неабходна забыцца, перавесці свой зрок і слых на іншае, што выклікала б у яго больш прыемныя эмоцыі...Ракітны.//Разм. Знешняе праяўленне пачуццяў, перажыванняў. Чалавек эмоцый, Шыковіч не стрымаўся — і ўголас вылаяўся, калі прачытаў гэта.Шамякін.
[Фр. émotion.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
náchkommen
*vi(s)
1) прыхо́дзіць пазне́й
2) (D) ісці́ сле́дам (за кім-н.), паспява́ць (за кім-н.)
er kommt beim Schréiben nicht nach — ён не паспява́е запі́сваць
3) (D) выко́нваць (загад, свой абавязак)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
modła
modł|a
ж.уст. лад; спосаб; узор; мадэль;
na ~ę — на манер, на ўзор;
na jedną ~ę — на адзін лад;
urobić kogo na swoją ~ę — перарабіць каго на свой лад (па-свойму)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Свесь (сьвесь) ‘сястра жонкі’ (Ласт., Касп., Янк. 1, Сл. рэг. лекс.; мазыр., Шатал.; ТС), свесць (сьвесць) ‘тс’ (ТС, Шат., Маш., Ян., Кольб.), свісць (сьвісьць) ‘тс’ (Клім., Сл. Брэс.), сьве́сьця ‘тс’ (Касп.), сьве́стка ‘тс’ (Ласт.); укр.свість, рус.дыял.свесть, све́стка ‘швагерка’, стараж.-рус.свесть, свьсть, свѣсть, польск.świesć ‘сястра мужа або жонкі’, серб.сва̑ст, сва̏сти ‘швагерка’, славен.svȃst, svẹ̑st, балг.све́стка, макед.дыял.свеска ‘тс’. Прасл.*svьstь, svěstь мае адпаведнікі ў літ.sváinis ‘сваяк’ (паводле Атрэмбскага (Gramatyka, 171), літоўскай мове характэрна сінанімія суф. ‑nis‑/‑sis‑), лат.svaĩnis ‘брат жонкі’ побач з sìvystàs ‘цесць’, ст.-ісл.sveinn ‘хлопчык, хлопец, слуга’, ст.-в.-ням.geswîo ‘сваяк’ і інш. Гл. Фасмер, 3, 575; Міклашыч, 322; Младэнаў, 571, 573; Скок, 3, 226. Далей да свой (гл.). Трубачоў (История терм., 140) словаўтварэнне тлумачыць як далучэнне суф. ‑st‑ да асновы *svь‑, якая ўтварылася ў выніку рэдукцыі кораня: *svь‑ < sve‑, svo‑; першапачаткова гэта быў nomen abstractum са значэннем ‘прыналежнасць да сваіх, сваяцтва’. Аднаўленне сувязі ў рус.свояченица ‘швагерка’, параўн. Шаўр, Etymologie, 45.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
reflection
[rɪˈflekʃən]
n.
1) адбіцьцё n. (сьвятла́, гу́ку)
2) адлюстрава́ньне n., адбі́так -ку m., во́браз -у m.
You can see your reflection in the mirror — У лю́стры вы ба́чыце сво́й адбі́так
3) ду́маньне, мы́сьленьне, разважа́ньне n.
On reflection, I decided that the plan was too dangerous — До́бра паду́маўшы, я паба́чыў, што плян зана́дта небясьпе́чны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
remove
[rɪˈmu:v]1.
v.t.
1) забіра́ць; здыма́ць
Remove your hat — Здымі капялю́ш або́ Прыбяры́свой капялю́ш
2) разьве́йваць
to remove all doubts — адкі́нуць усе́ сумне́вы, пераста́ць сумнява́цца
3) забі́ць
4) адкіда́ць
to remove snow — ачышча́ць, адкіда́ць сьнег
5) вырыва́ць
to remove a tooth — вы́рваць зуб
6) зво́льніць з пра́цы (паса́ды)
2.
v.i.
пераяжджа́ць, перабіра́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
хава́цьI
1. verstécken vt, verbérgen* vt;
2. (захоўвацьдзе-н) (ver)wáhren vt;
3. (таіцьдумкі, пачуцціі г. д.) wáhren vt;
хава́ць таямні́цу ein Gehéimnis wáhren;
хава́ во́чы die Áugen verstécken;
я не хава́ю гэ́та ад сябе́ ich bin mir darüber im Kláren;
хава́ць свой гнеў séinen Ärger verbérgen* [herúnterschlucken];
◊ хава́ канцы́ (ўваду) die Spúren verwíschen [tílgen]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)