ку́рыца, -ы, мн. ку́ры і (з ліч. 2, 3, 4) ку́рыцы, -рэ́й, ж.
1. Свойская птушка, якую разводзяць для атрымання яек і мяса.
2. Самка птушак атрада курыных.
К. з куранятамі.
3. Мяса курыцы; кураціна.
◊
Класціся спаць з курамі — вельмі рана.
Курам на смех — пра што-н. вельмі недарэчнае.
Куры засмяюць каго — пра таго, хто робіць што-н. недарэчнае.
Куры не клююць — вельмі многа (звычайна пра грошы).
Мокрая курыца — пра растрывожанага, спалоханага або бязвольнага, бесхарактарнага чалавека.
|| памянш. ку́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. куры́ны, -ая, -ае.
○
Курыная слепата —
1) тое, што і кураслеп;
2) хвароба вачэй, калі чалавек не бачыць пры слабым святле, асабліва ў прыцемку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стра́ціць, стра́чу, стра́ціш, стра́ціць; стра́чаны; зак.
1. каго-што. Застацца без каго-, чаго-н.; панесці страты.
С. сябра.
С. працу.
У вайне Беларусь страціла кожнага трэцяга.
2. што. Без карысці, марна патраціць што-н. (пра час, грошы і пад.).
С. цэлы месяц.
С. многа грошай без патрэбы.
3. што. Не захаваць, не зберагчы што-н.
С. сілы і здароўе.
4. што. Часткова або поўнасцю пазбавіцца якіх-н. уласцівасцей, якасцей, сувязей і пад.
С. надзею.
С. давер.
С. сувязь з аднакласнікамі.
5. што. Збіцца з дарогі, згубіць след.
С. сцежку.
◊
Страціць ласку ў каго — перастаць быць у пашане, павазе.
Страціць прытомнасць — абамлець, самлець.
Страціць розум — здурнець.
|| незак. стра́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Калты́га ’неахайны, брудны чалавек’, ’неахайная кабета’, калтыжніца ’нячыстая жанчына’ (гарад., Сл. паўн.-зах.). Насовіч адзначыў калтыга ў значэннях ’суцяга, скнара’, ’махляр, ашуканец, карцёжнік’, колтыжнік ’махляр’, колтыжничать ’выцягваць у другога грошы падманам’. Рус. пск., асташк., цвяр. колтыг ’жмінда і да т. п.’, колтыга ’тс’, колтыжничать ’скупіцца, быць хцівым’, адзначаны таксама ў перм. гаворках калтышник ’скупянда’, калтышничать, а іншыя па форме колтовня ’чалавек, які таргуецца за кожную капейку’ ў пск., асташк., цвяр. Відавочна, што толькі адзначаныя ў Насовіча словы можна суаднесці з рус. прыкладамі і кваліфікаваць іх як вынік лакальнай бел.-рус. інавацыі. Што датычыць калтыга ’неахайны, брудны’ і ’неахайная, брудная жанчына’, відавочна, што паводле семантычнага крытэрыю з іншымі рус. і бел. лексемамі іх суаднесці нельга. Адносна этымалогіі гл. калтаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
brass [brɑ:s] n.
1. лату́нь, жо́ўтая медзь; рэч з лату́ні
2. гру́па ме́дных музы́чных інструме́нтаў (у аркестры); аркестра́нты гэ́тай гру́пы
3. мемарыя́льная до́шка (у храме)
4. BrE, infml, dated гро́шы
5. AmE, infml ва́жныя асо́бы
6. наха́бства
7. нячу́ласць
♦
as bold as brass бессаро́мны, наха́бны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
coax [kəʊks] v.
1. угаво́рваць, упро́шваць (каго-н. зрабіць што-н.); ула́шчваць
2. ліслі́віць, дабіва́цца (чаго-н.) з дапамо́гай ліслі́васці або́ ла́скі;
coax a secret out of smb. вы́пытаць у каго́-н. сакрэ́т;
coax smb. out of his money вы́маніць, вы́мантачыць у каго́-н. гро́шы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
rlection [ˌrekəˈlekʃn] n. па́мяць, успамі́н;
vivid rlection я́ркі ўспамі́н;
to the best of my rlection нако́лькі я по́мню;
within my rlection на маёй па́мяці;
I have no rlection of ever having received the money from him. Я не памятаю, каб калі-небудзь атрымліваў грошы ад яго.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ме́лочь
1. (мелкие вещи) драбяза́, -зы́ ж.;
2. сущ. (мелкие деньги) дро́бныя, род. дро́бных ед. нет; дро́бязь, -зі ж.; дро́бныя гро́шы;
3. перен. (пустяк) дро́бязь, -зі ж., драбні́ца, -цы ж.;
◊
разме́ниваться на ме́лочи, по мелоча́м разме́ньвацца на дро́бязі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
всади́ть сов., в разн. знач. усадзі́ць; (вонзить, воткнуть — ещё) уваткну́ць, мног. паўтыка́ць, убі́ць, мног. паўбіва́ць;
всади́ть топо́р в де́рево усадзі́ць (убі́ць) сяке́ру ў дрэ́ва;
всади́ть пу́лю в деся́тку усадзі́ць ку́лю ў дзяся́тку;
всади́ть де́ньги зря усадзі́ць гро́шы дарэ́мна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адлажы́ць сов.
1. в разн. знач. отложи́ть; (воротник — ещё) опусти́ть; (срок — ещё) отодви́нуть;
а. кні́гу — отложи́ть кни́гу;
а. гро́шы — отложи́ть де́ньги;
а. пасяджэ́нне — отложи́ть (отодви́нуть) заседа́ние;
а. каўне́р — отложи́ть (опусти́ть) воротни́к;
а. ікру́ — отложи́ть икру́;
2. геол. отложи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пасе́яць сов.
1. прям., перен. посе́ять;
п. пшані́цу — посе́ять пшени́цу;
п. варо́жасць — посе́ять вражду́;
2. перен., разг. посе́ять, потеря́ть, оброни́ть;
пасе́яў не́дзе гро́шы — посе́ял где́-то де́ньги;
◊ што пасе́еш, то́е і пажне́ш — посл. что посе́ешь, то и пожнёшь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)