Verbum

апанава́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак., каго-што.

1. Ахапіць, авалодаць (пра фізічны стан, настрой і пад.).

Жанчыну апанаваў страх.

2. Напасці ў вялікай колькасці, акружыць, накінуцца.

Яго апанавалі сабакі.

3. З’явіцца ў вялікай колькасці (разм.).

Справы апанавалі.

|| незак. апано́ўваць, -ае.

клясці́ся, кляну́ся, кляне́шся, кляне́цца; клянёмся, кленяце́ся, кляну́цца; кля́ўся, кляла́ся, -ло́ся; кляні́ся; незак.

1. чым і без дап. Даваць клятву; урачыста абяцаць што-н.; прысягаць.

Клянёмся Радзіму аберагаць.

К. ў вернасці сябрам.

2. Праклінаць каго-н.

|| зак. паклясці́ся, -кляну́ся, -кляне́шся, -кляне́цца; -клянёмся, -кленяце́ся, -кляну́цца; пакля́ўся, -кляла́ся, -ло́ся; -кляні́ся.

ко́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Тое, што і косць (у 1 знач.).

Сабака грыз костку.

2. Тое, што і косць (у 5 знач.).

Панскай косткі чалавек.

◊

Як костка ў горле (разм.) — пра таго (тое), што вельмі перашкаджае каму-н., даймае каго-н.

купа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак., каго-што.

Апускаць у ваду для мыцця, асвяжэння і пад.

К. дзіця.

|| зак. вы́купаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.

|| звар. купа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак. вы́купацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. купа́нне, -я, н.

|| прым. купа́льны, -ая, -ае.

К. касцюм.

К. сезон.

ла́паць¹, -пця, мн. -пці, -пце́й, м.

1. Плецены абутак з лыка, бяросты ці вяровак.

Лазовыя лапці.

2. перан. Адсталы, некультурны чалавек.

◊

Абуць у лапці (разм., жарт.) — абдурыць, ашукаць і пасмяяцца з каго-н.

|| памянш. ла́пцік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).

|| прым. ла́пцевы, -ая, -ае.

латашы́ць, -ташу́, -то́шыш, -то́шыць; -то́шаны; незак. (разм.).

1. што. Ірваць без разбору, псуючы і спусташаючы.

Л. гарох.

Л. яблыкі.

2. што. Знішчаць безразважна, спусташаць.

Л. лес.

3. перан., каго-што. Біць, лупцаваць.

Л. посуд.

Дзед пачаў л. хлопцаў кульбай.

4. Рабаваць.

|| зак. златашы́ць, -ташу́, -то́шыш, -то́шыш; -то́шаны.

легіён, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Буйное вайсковае злучэнне ў Старажытным Рыме (гіст.).

2. Назва асобных вайсковых часцей у некаторых краінах.

3. перан. Вялікая колькасць, мноства каго-, чаго-н.

○

Ордэн ганаровага легіёна — французскі ордэн часоў Напалеона.

|| прым. легіённы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

пераабу́ць, -у́ю, -у́еш, -у́е; -у́ты; зак.

1. каго-што. Абуць у іншы абутак.

П. дзяцей у сухое.

П. ногі.

2. што. Змяніць абутак, абуць іначай.

П. боты.

|| незак. пераабува́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| звар. пераабу́цца, -у́юся, -у́ешся, -у́ецца; незак. пераабува́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. пераабува́нне, -я, н.

пераадо́лець, -ею, -ееш, -ее; -ены; зак.

1. каго-што. Дабіцца перамогі ў барацьбе, перасіліць.

П. ворага.

2. што. Справіцца з чым-н., перамагчы ў сабе што-н.

П. перавал.

П. страх (перан.).

|| незак. пераадо́льваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).

|| наз. пераадо́ленне, -я, н.

перакры́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак.

1. што. Накрыць нанава.

П. дах.

2. перан., каго-што. Перавысіць якія-н. паказчыкі, вынікі і пад., апярэдзіць.

П. норму.

3. перан., што. Закрыць для руху, цячэння, прыкрыць.

П. шлях. П. ваду.

|| незак. перакрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. перакрыццё, -я́, н.