укру́г, прысл. і прыназ.
Абл.
1. прысл. Кругом, вакол. Раз бяседа вялікая ў князя была: На пасад дачку княжну садзілі; За сталом він заморскіх крыніца цякла, Бегла музыка ўкруг на паўмілі. Купала.
2. прыназ. з Р. Вакол чаго‑н. Няяркая, маленькая вясёлка Укруг месяца ледзь бачна зіхаціць. Багдановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ю́р’еў, ‑ева.
У выразе: Юр’еў дзень — у старажытнай Русі да канца 16 ст. — права пераходу сялян ад аднаго памешчыка да другога адзін раз у год, пасля заканчэння сельскагаспадарчых работ, у дзень святога Георгія (Юрыя).
•••
Вось табе, бабка, і Юр’еў дзень — пра нечакана страчаную надзею, спыненне свабоды дзеянняў і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
chociażby
1. хоць; хаця;
chociażby niechętnie, ale się zgodził — хоць і неахвотна, але згадзіўся;
2. хоць; хаця б;
chociażby raz — хоць (хаця б) раз
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ *Недахода, недохода ’памылка пры снаванні’, недоходня ’тс’ (ТС, Уладз.). З кеда- ’недастаткова’ і ход, хадзіць або з не і даходзіць паводле распаўсюджанай мадэлі называння розных недахопаў і заган пры тканні, параўн. недасек, недаснуй і пад., гл. матывацыю назвы ў тлумачэнні: ’памылка пры снаванні, калі тая, што снуе, не дайшоўшы да наступнага калка, вяртаецца і накладвае аснову на той самы калок у другі раз’ (Уладз.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разбука́ць ’разбухаць, насычаючыся вільгаццю’ (Нас.), разбукаце́ць ’растаўсцець’ (Мат. Гом.), рус. дыял. разбука́ть ’разбухаць ад вільгаці’, разбу́клый ’разбухшы ад вільгаці (пра дровы)’, укр. бука́т ’кусок, скібка’. Ад раз- і буха́ць, які, магчыма, узыходзіць да і.-е. *bu‑ ’надуваць, раздуваць, пухнуць’, ’набрыняць’ (> буяць, гл.), параўн. лац. bucca ’надутая шчака, кусок (у роце)’. Такое ж развіццё семантыкі назіраецца ў слове разбрыняць ’патаўсцець’, пры брына ’вільгаць, вада’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́іць 1 ‘апрацоўваць зямлю плугам трэці раз’ (Некр. і Байк., Янк. 1; капыл., Бел. дыял. 3). Гл. траіць.
Тро́іць 2 аргат. ‘есці’: хлеб есці — сумеру троіць (староб., Полымя, 1991, 10, 169), тро́іты ‘тс’ (іван., Бел. дыял. 1). Параўн. укр. аргат. тро́їти ‘тс’, рус. аргат. тро́ить ‘тс’, польск. аргат. troi̯ić ‘тс’. Ад грэч. τρῶγω ‘ем, прымаю ежу’ (Папоў, Из истории, 104; Бандалетаў, Этимология–1980, 70; Горбач, Арго, 28).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
подви́гать сов.
1. (чем) паварушы́ць, пакра́таць;
подви́гать па́льцами паварушы́ць (пакра́таць) па́льцамі;
2. (двинуть немного или несколько раз) пару́хаць; (с места на место) пасо́ваць; (потолкать) паштурха́ць, папха́ць;
подви́гать ма́ятник часо́в пару́хаць ма́ятнік гадзі́нніка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
пералі́чваць, пералічы́ць
1. (усё) zählen vt, áufzählen vt; éine Bestándaufnahme máchen (in D) (фонды і г. д.);
2. (палічыць яшчэ раз) neu [nóchmals] zählen, náchrechnen vt, hérrechnen vt;
3. (падаць у другіх велічынях) úmrechnen vt;
4. фін transferíeren vt, übertrágen* vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
лі́шні
1. (непатрэбны) ǘberflüssig, únnötig; nútzlos;
2. (залішні) ǘberschüssig, ǘberzählig; übrig (запасны);
лі́шняя вага́ Übergewicht n -(e)s, -e;
лі́шні раз noch éinmal, ein wéiteres Mal;
3. (дадатковы, дабавачны) zu viel;
тут два лі́шнія чалаве́кі hier sind zwei Mann zu viel
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ная́ўны
1. (які маецца) vorhánden; (якім можна карыстацца) verfügbar; zur Verfügung stéhend;
2. эк bar; Bar-;
за ная́ўны раз лі́к gégen Bárzahlung, gégen bar;
ная́ўныя гро́шы гл гатоўка;
3.: вайск ная́ўны склад Personálbestand m -(e)s; Efféktenbestand m, Íst-Bestand m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)