Галерэ́я (БРС) (гэтага слова няма ў Булыкі, Запазыч.). Рус. галере́я, укр. галере́я. Думаюць, што ў рус. мове гэта слова запазычана з ням. Galerie або з франц. galerie (гл. Фасмер, 1, 386; там і літ-ра). Шанскі (1, Г, 15) лічыць, што ў рус. мове галерея з ням.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кля́скаць ’удараць далоняй аб далонь, апладзіраваць’ (Нас., Шпіл., Нік., Няч.), ’рабіць разнастайныя гукі пры дапамозе трашчоткі лінейкай, клямкай’ (Нас.). Укр. класкати, рус. клескать ’тс’, польск. klaskać, kleskać, н.-луж. klaskaś ’тс’. Параўн. чэш. tleskati, славац. tlieskať ’тс’. Гукапераймальнае. Няма падстаў для праславянскай рэканструкцыі. Слова арэальна абмежаванае.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

таи́ть несов.

1. (держать в тайне, скрывать) таі́ць, скрыва́ць, уто́йваць;

2. (заключать в себе) таі́ць, хава́ць;

◊

не́чего греха́ таи́ть няма́ чаго́ грахі́ таі́ць;

таи́ть в себе́ таі́ць (хава́ць) у сабе́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Дада́так ’дадатак’. Укр. дода́ток, польск. dodatek, чэш. dodatek, балг. дода́тък і г. д. Слав. *dodatъkъ — утварэнне суфіксам ‑ъkъ ад дзеепрыметніка на ‑t‑, ад дзеяслова *dodati (*do‑dati); параўн. бел. дада́ць, укр. дода́ти, польск. dodać, чэш. dodati, балг. дода́м і г. д. Як дзеяслоў *dodati, так і вытворнае *dodatъkъ, бясспрэчна, маюць прасл. характар, прынамсі, з’яўляюцца прасл. дыялектызмамі. Дзіўна, што ў праславянскім слоўніку Трубачова (Трубачоў, Эт. сл.) няма ні *dodati, ні *dodatъkъ. Іншае пытанне, ці не запазычаны бел. дадатак, укр. додаток з польск. мовы. На гэта пытанне адказаць пакуль што вельмі цяжка, таму што няма дакладных даных аб гісторыі гэтых слоў. Калі нават гэта і запазычанне, то застаецца пытанне аб зах.-слав. дыялектызмах прасл. характару тыпу *dodati, *dodatъkъ.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

доступ, ‑у, м.

1. Месца, па якім можна падысці, наблізіцца да чаго‑н.; падыход. [Серада] узяўся правесці іх туды, дзе ёсць.. надзейная схованка. Доступ туды ведае толькі ён адзін. Брыль. Да дома Сяргея Андрэевіча доступ быў закрыты агнём. Кавалёў.

2. Магчымасць уваходу куды‑н., наведвання каго‑, чаго‑н.; допуск. Доступ наведвальнікаў у музей. ▪ Часта добра падроблены дакумент забяспечваў падпольшчыкам доступ да важных ваенных аб’ектаў ворага. Пятніцкі. // Магчымасць карыстацца чым‑н., займацца чым‑н. У нас кожнаму адкрыты доступ да навукі.

3. Пранікненне чаго‑н. куды‑н. Доступ свежага паветра ў памяшканне.

•••

Няма доступу да каго гл. няма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тайнік, ‑а, м.

1. Месца для хавання чаго‑н. [Яраш] надзеў лепшы касцюм, дастаў з тайніка пісталет і гранату. Шамякін. // Тайнае сховішча. Вада бруіла ў нары і доўга не супакойвалася, аж пакуль бабёр зноў не забіраўся ў свой тайнік. Масарэнка.

2. перан. Тое, куды няма доступу іншым; самае запаветнае, патаемнае месца чаго‑н. Хто ў размове з ім не забываў, падкрэсліваў яго заслугі, чуць падхвальваў, з тым Вароніч абыходзіўся, як з чалавекам, які адамкнуў тайнік яго сэрца. Грамовіч. І дзесьці ў тайніках душы асядае, як муць, чорная думка аб тым, што няма нічога вечнага на зямлі. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пярэ́чанне н Éinwand m -(e)s, -wände, Éinwendung f -, -en, Éinwurf m -(e)s, -würfe (заўвага); Entgégnung f -, -en (адказ); Wíderspruch m, Wíderrede f -, -n (нязгода);

абве́ргнуць пярэ́чанні die Éinwände entkräften [widerlégen];

пярэ́чанняў няма́? hat jémand étwas éinzuwenden?

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

суд м.

1. род. суда́ суд;

Вярхо́ўны С. — Верхо́вный Суд;

с. ідзе́! — суд идёт!;

адда́ць пад с. — отда́ть под суд; преда́ть суду́;

быць пад судо́м — быть под судо́м;

2. род. су́ду (мнение, заключение) суд;

с. гісто́рыі — суд исто́рии;

◊ сваі́м судо́м — свое́й вла́стью;

паку́ль с. ды спра́ва — пока́ суд да де́ло;

чыні́ць с. і распра́ву — твори́ть суд и распра́ву;

на няма́ і су́ду няма́ — посл. на нет и суда́ нет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

сплысці (сплыць) дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Паплысці ўніз па цячэнні, быць знесеным вадой.

    • Мост сплыў аж да кустоў вербалозу.

  2. Сцячы адкуль-н.

    • Вада з сенажаці сплыла к вечару.

  3. Плаўна апусціцца, аддаліцца, адысці і пад.

    • Пыл сплыў ад дарогі на прысады.
    • З твару сплыла ўсмешка (пераноснае значэнне: знікла).

  4. Мінуць, прайсці (пра час, здарэнні).

    • Сплыла маладосць, а за ёй і жыццё.
    • Было ды сплыло (прымаўка).

  5. пераноснае значэнне: Бясследна прапасці.

    • Быў тавар ды сплыў.
    • Сплылі грошы і няма.

  6. Знемагчы ад страты крыві.

    • С. крывёю.

|| незакончанае трыванне: сплываць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

пляваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Выкідваць з рота сліну.

    • П. на падлогу.

  2. пераноснае значэнне, на кагошто. Зусім не лічачыся з кім-, чым-н., паказваць пагардлівую абыякавасць (размоўнае).

    • П. ён хацеў на ваша папярэджанне.

  3. у знач. выказніка: Выражае абыякавыя або пагардлівыя адносіны да чаго-н. (размоўнае).

    • Суседзі злуюцца, а мне п.!

|| закончанае трыванне: напляваць.

|| аднакратны дзеяслоў: плюнуць.

  • П. няма куды (таксама пераноснае значэнне: вельмі цесна; размоўнае).

Раз плюнуць (размоўнае) — нічога не значыць, вельмі лёгка зрабіць што-н.

  • Яму гэта раз п.

|| назоўнік: пляванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)