◎ Ніва́дзіць: звадзіць табе ’так табе і трэба’ (навагр., З нар. сл.; стаўбц., Нар. сл.). Відаць, да вадзіць (гл.), аднак семантычная матывацыя няясная (’не шкодзіць’?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Німала́ду ’без прычыны, немаведама за што’ (Некр.), ’невядома’ (Янк. 1). Відаць, з пяла ладу, параўн. ніўлад ’не так, як трэба’ (Сл. ПЗБ). Гл. лад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паспо́лька ’рэчка, якая працякае праз поле’ (беласт., Сл. ПЗБ). Відаць, з + паўзполька, якое з выразу паўз поле. Аналагічна слаўг. паўзполле ’месца ўздоўж поля’ (Яшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пастая́ннікі ’звараныя палавінкі бульбы’ (рэч., Мат. Гом.). Відаць, бульба названа гэтак таму, што яна можа даўжэй стаяць, не закісаючы (В. У. Мартынаў, вусн. паведамл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўгало́вы, паўгалоўкабаты ’недарэчны, неразумны’ (карэліц., слонім., Сцяшк. Сл.). Калька з польск. półgłówek ’дурны, прыдуркаваты’, як, відаць, і літ. pusgalvis ’тс’. Параўн. рус. (полоумный) ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праму́за ’падпечак’ (пруж., Сл. Брэс.; маст., Сцяшк. Сл.). Відаць, трэба было б пісаць праму́га, параўн. прыклад: У прамузе ляжаць стальнякі. Тады — да прамуга (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Псюк ’стары; лядашчы чалавек’; ’стары грыб’ (Нас.). Вытворнае ад псець (гл.); першапачаткова, відаць, ’непрыгодны; ні да чаго не варты’, параўн. чэш. psák ’неядомы грыб’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пупі́ца ’прывязка, якою прымацоўваецца біч да цапільна’ (ДАБМ, камент., 829). Відаць, ад капіца ’тс’ (гл.) пад уплывам пуп ’пупавіна’ або пупок ’ручка ў касе’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пустазво́н ’балбатун, несур’ёзны чалавек’ (ТСБМ). Відаць, да пусты́ (гл.) і званіць у значэнні ’гаварыць, брахаць’, параўн. рус. дыял. пустазво́нка ’пра сабаку, які пастаянна брэша’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пінчу́к ’высокі чыгун, пабелены знутры, з адной ручкай, стаўбун’ (ельск., З нар. сп.). Відаць, да уласнай назвы Шпек, у рэгіёне якога рабілі такія чыгуны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)