закаці́цца сов., в разн. знач. закати́ться; (оказаться внутри чего-л. — ещё) вкати́ться; (удалиться, исчезнуть куда-л. — ещё) укати́ться;
мяч ~ці́ўся ў варо́ты — мяч закати́лся (вкати́лся) в воро́та;
шар ~ці́ўся за ры́су — шар закати́лся (укати́лся) за черту́;
клубо́к не́куды ~ці́ўся — клубо́к куда́-то закати́лся (укати́лся);
со́нца ~ці́лася за лес — со́лнце закати́лось за лес;
яго́ сла́ва ~ці́лася — его́ сла́ва закати́лась
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
загляну́ць сов.
1. прям., перен. загляну́ть;
з. у во́чы — загляну́ть в глаза́;
з. у кні́гу — загляну́ть в кни́гу;
со́нца ~ну́ла ў акно́ — со́лнце загляну́ло в окно́;
2. (куда-л.) загляну́ть, заверну́ть;
я да вас ~ну́ за́ўтра — я к вам загляну́ за́втра;
◊ з. напе́рад (у за́ўтрашні дзень) — загляну́ть вперёд (в за́втрашний день);
з. у душу́ — загляну́ть в ду́шу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
нагрэ́ць сов.
1. (сделать горячим или тёплым) нагре́ть; (до высокой температуры — ещё) накали́ть, раскали́ть; (воды и т.п. — ещё) согре́ть;
со́нца ~рэ́ла пясо́к — со́лнце нагре́ло песо́к;
н. жале́за дачы́рвана — нагре́ть (накали́ть, раскали́ть) желе́зо до́красна́;
н. кацёл вады́ — согре́ть котёл воды́;
2. (помещение) натопи́ть;
3. перен., разг. (обмануть) нагре́ть;
н. на мільён рублёў — нагре́ть на миллио́н рубле́й;
◊ н. ру́кі — нагре́ть ру́ки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
спалі́ць сов.
1. в разн. знач. сжечь;
с. папе́ру — сжечь бума́гу;
со́нца ~лі́ла траву́ — со́лнце сожгло́ траву́;
2. сжечь, истопи́ть, изже́чь;
с. усе́ дро́вы — истопи́ть (изже́чь) все дрова́;
3. обже́чь, сжечь;
с. пле́чы на со́нцы — обже́чь (сжечь) спи́ну на со́лнце;
кіслато́й ~лі́ў руку́ — кислото́й обжёг ру́ку;
◊ с. масты́ — сжечь мосты́;
с. (свае́) караблі́ — сжечь (свои́) корабли́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
visit2 [ˈvɪzɪt] v.
1. наве́дваць, адве́дваць; захо́дзіць (да каго-н.); хадзі́ць, е́здзіць, быва́ць;
visit foreign countries е́здзіць за мяжу́;
I hope to visit London. Я спадзяюся пабываць у Лондане;
go visiting хадзі́ць у го́сці;
I’m just visiting here. Я тут праездам;
visit (with) AmE гасці́ць, гасцява́ць; спыня́цца, часо́ва знахо́дзіцца (у каго-н.);
This is a place never visited by the sun. Гэта месца, куды ніколі не заглядвае сонца.
2. знаёміцца. агляда́ць;
visit a new housing project знаёміцца з но́вым будаўні́чым прае́ктам
3. AmE (with) пагавары́ць, пабала́каць (з кім-н.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
гла́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; заг. гладзь; незак., каго-што.
1. Лёгка, ласкава праводзіць па кім‑, чым‑н. рукой; песціць, лашчыць. Стэфка песціла дзяцей, гладзіла па галоўках. Бядуля. // Прыгладжваць што‑н. далонню або пальцамі. Гладзіць бараду. Гладзіць вусы. // перан. Лёгка дакранацца да чаго‑н. (пра вецер, сонца і інш.). Фары вогненным бляскам Гладзяць спіну кургану. Нядзведскі.
2. Рабіць гладкім, роўным. Марына бабку падмяняе І рэжа скібіны-брускі Ды градку гладзіць і раўняе. Колас. // Разгладжваць, прасаваць (бялізну, плацце і пад.). Гладзіць касцюм.
•••
Гладзіць па галоўцы (па шэрсці) каго — хваліць каго‑н.; патураць каму‑н.
Гладзіць супраць шэрсці каго — гаварыць ці рабіць каму‑н. непрыемнае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашчаці́ніцца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.
1. Наставіць хіб, шчацінне ад злосці, страху і пад. Сабака ашчацініўся, гатовы ўкусіць. // Стаць старчма, дыбам, нібы шчацінне (пра валасы, вусы і пад.). Непакорная чупрына над вузкім сухім ілбом... [Есіпа] яшчэ больш ашчацінілася, плечы ўзняліся аж да вушэй. Дуброўскі. // перан. Выставіць якія‑н. вострыя прадметы (штыкі, пікі, калы і пад.). Натоўп загудзеў, скрануўся з месца, і раптам уся трыбуна ашчацінілася па загаду канапатага вінтовачнымі стваламі. Няхай. Ад сонца перасохла зямля на полі, патрэскалася і ляжыць голымі камякамі, ашчацініўшыся рэдкімі вузкімі і вострымі калівамі нізкарослай ярыны. Галавач.
2. перан. Разм. Узлавацца, стаць раздражненым. — Куды, паршывец! — ашчацініліся мужыкі. Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыва́н 1, ‑а, м.
Тканы, звычайна варсісты ўзорчаты выраб для ўпрыгожвання сцен, высцілання падлогі і пад. На сцяне вісеў вельмі дарагі дыван з цудоўна вытканым альпійскім краявідам. Даніленка. Падлогу ўсцілаў мяккі дыван. Арабей. // перан.; чаго або які. Пра тое, што падрывае зямлю суцэльным слоем. Усю зямлю навокал засцілаў густы дыван невысокай мяккай травы. Шахавец. Выйшаў на прасторы — снежны лёг дыван, Засцілае сонца шэранню туман. Хведаровіч.
дыва́н 2, ‑а, м.
1. Савет вышэйшых саноўнікаў пры султане ў ранейшай Турцыі.
2. Урадавыя ўстановы па адміністрацыйных і судовых справах у некаторых сучасных краінах мусульманскага Усходу.
3. Назва зборніка лірычных вершаў ва ўсходніх літаратурах.
[Перс.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калатня́, ‑і, ж.
Разм.
1. Сварка, звычайна з пабоямі (у хаце, у сям’і). — Мір і спакой гэтаму дому. А то ў другую хату зойдзеш, ідзе такая калатня, што хоць ты вушы затыкай. Гурскі.
2. перан. Бойка, вайна. Раз увосень, калі канчалася вайна, малады чырвонаармеец хадзіў.. і прыглядаўся да асобных будынкаў, што нейкім парадкам асталіся пасля гэтакай калатні. Чорны. Глядзела сонца ў засмучэнні На калатню варожых станаў. — Не вырваць злу ад зла кайданаў. Колас. // Мітусня, неразбярыха, перапалох. Учора ў гэтай самай цырульні была калатня: цэлы дзень дэфензіўшчыкі затрымлівалі і абшуквалі ўсіх. Сабаленка.
3. Дзеянне паводле дзеясл. калаціць (у 1 знач.); хістанне, дрыжанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лі́тасць, ‑і, ж.
Добрыя, велікадушныя адносіны. Давалі людзі ёй дарады, Куды схадзіць, каго спытаць. Хадзіла, мер[а]ла прысады, Каб літасць, праўду напаткаць. Колас. // Жаласць, спагада. Вялікія светлыя вочы [дзяўчыны] глянулі на мяне з мальбой і страхам, нібы прасілі літасці. Ваданосаў. Вядома, праўленне не дасць ніякай літасці гультаям, раскрадальнікам грамадскага дабра. Паслядовіч. // Памілаванне; міласць. [Сцяпан Іванавіч:] — Пападзешся — літасці не чакай, вораг люты і небяспечны. Новікаў.
•••
Без літасці — а) жорстка, строга, сурова; б) неміласэрна, не шкадуючы. Мучыць кашаль, загрызаюць да смерці камары, без літасці пячэ сонца... Васілевіч.
Здацца на літасць каго гл. здацца.
Мець літасць гл. мець.
Не даваць літасці гл. даваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)