Verbum

ры́ла, -а, мн. -ы, рыл, н.

1. Выцягнутая пярэдняя частка галавы ў некаторых жывёл.

Свіное р.

2. Тое, што і твар (разм., лаянк.).

У яго не твар, а сапраўднае р.

3. Верхняя выцягнутая частка чаго-н.

Р. бутэлькі.

◊

Ні вуха ні рыла (не ведае, не разумее; разм., неадабр.) — зусім нічога не ведае.

|| памянш. ры́льца, -а, мн. -ы, -аў, н.

Р. ў пуху ў каго-н. (перан.: хто-н. ублытаны ў нячыстую справу; разм.).

сце́нка¹, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. гл. сцяна.

2. Бок якога-н. пустога прадмета; абалонка якога-н. унутранага органа, поласці.

С. шафы.

С. страўніка.

3. перан. Шчыльны, самкнуты рад байцоў у кулачнай бойцы.

С. кінулася на сценку.

4. Прадмет мэблі ў выглядзе шырокай на ўсю сцяну шафы са шматлікімі секцыямі разнастайнага прызначэння (разм.).

Старамодная с.

◊

Паставіць да сценкі (разм.) — расстраляць.

Прыперці да сценкі каго (разм.) — сілай прымусіць зрабіць што-н.

сці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак.

1. Ціскам зменшыць аб’ём чаго-н., шчыльна злучыць што-н.

С. пружыну.

2. каго-што. Моцна ахапіць каго-, што-н.; здушыць.

С. у абдымках.

С. у чарзе.

3. Здушыць, сцясніць (горла, грудзі).

Спазмы сціснулі горла.

4. перан. Выклікаць адчуванне болю, цяжару (на душы, у сэрцы).

Боль сціснуў сэрца.

5. што. Шчыльна злучыўшы, прыціснуць адно да аднаго.

С. зубы.

|| незак. сціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. сціска́нне, -я, н.

ту́заць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.

1. каго-што, за што. Торгаць, цягаць рыўкамі, рэзкімі рухамі.

Т. за вяроўку.

Т. за валасы.

2. каго-што. Рытмічна торгаць, пранізваць (пра боль).

Палец нарываў і моцна тузаў.

3. перан., каго. Непакоіць, дакучаць якімі-н. патрабаваннямі, прыдзіркамі і пад. (разм.).

Яму немагчыма было працаваць, бо ўвесь дзень тузалі.

|| аднакр. тузану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 і 2 знач.).

|| наз. ту́занне, -я, н.

уда́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак.

1. аб каго-што і чым. Наткнуўшыся ці сутыкнуўшыся, атрымаць удар (у 1 знач.).

У. аб шула.

У. галавой.

2. у што і аб што. У час імклівага руху наскочыць на што-н., сутыкнуцца з чым-н.

Човен ударыўся ў бераг.

3. перан., у што. Пачаць займацца чым-н. з захапленнем, імкненнем; прыйсці ў які-н. стан.

У. ў навуку.

У. ў слёзы.

|| незак. удара́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.