Verbum

жале́зны, -ая, -ае.

1. гл. жалеза.

2. Які змяшчае ў сабе многа жалеза.

Жалезная руда.

3. перан. Дужы, моцны.

Жалезныя мышцы.

Жалезнае здароўе.

4. перан. Цвёрды, неадступны, стойкі.

Жалезная воля.

Жалезная дысцыпліна.

○

Жалезны век — эпоха ў развіцці чалавецтва, калі чалавек пачаў выкарыстоўваць жалеза ў якасці асноўнага матэрыялу для вырабу прылад працы.

◊

Наесціся жалезнага бобу (разм.) — набрацца цярпення, праявіць упартасць.

жале́йка, -і, ДМ -ле́йцы, мн. -і, -ле́ек, ж.

Беларускі і рускі народны інструмент у выглядзе дудкі з раструбамі.

|| прым. жале́йкавы, -ая, -ае.

жа́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца; жа́лься; незак.

1. на каго-што або са злуч. «што». Выказваць жальбу, нездаволенасць; бедаваць.

Ж. на боль у грудзях.

2. на каго (што). Скардзіцца, наракаць на каго-н.; падаваць скаргу.

Ж. на суседа.

|| зак. пажа́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца.

жало́ба, -ы, ж.

1. Смутак з прычыны чыёй-н. смерці, народнага гора, бедства; выражаецца ў адмене гулянак, забаўляльных відовішчаў.

Краіна ў жалобе.

2. Чорнае адзенне, павязка, вуаль і пад. як сімвал смутку.

Насіць жалобу.

|| прым. жало́бны, -ая, -ае.

Ж. мітынг.

жало́бны, -ая, -ае.

1. гл. жалоба.

2. Сумны, тужлівы, маркотны.

Ж. марш.

Нешта сумнае і жалобнае чулася ў курлыканні журавоў.

|| наз. жало́бнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

жало́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (спец.).

Пасудзіна, што выкарыстоўваецца для пад’ёму вадкасці, пяску і буравой гразі пры бурэнні свідравін.

|| прым. жало́начны, -ая, -ае.

жалу́дачак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м.

Аддзел сэрца, які сваімі скарачэннямі абумоўлівае рух крыві па крывяноснай сістэме.

Правы, левы ж.

|| прым. жалу́дачкавы, -ая, -ае (спец.).

жалудо́вы гл. жолуд.

жаль, -ю, м.

1. Пачуццё спагады, жаласці, выкліканае чыім-н. няшчасцем, пакутай.

Не ведаць жалю.

2. Пачуццё горычы, смутку з прычыны страты каго-, чаго-н.

Мацярынскі ж.

3. Засмучэнне, шкадаванне.

Гаварыць з жалем аб здарэнні.

◊

На (вялікі) жаль (у знач. пабочн. сл.) — ужыв., каб выказаць шкадаванне з прычыны чаго-н.

жа́льба, -ы, ж.

1. Смутак, туга, шкадаванне.

Ж. сэрца.

2. Скарга, нараканне.

Затоеная ж. падступала да горла.