In caelum exspuis
Пляваць у неба (г. зн. ставіць сябе пад небяспеку быць самому ж апляваным).
Плевать в небо (т. е. подвергать себя опасности быть самому же оплёванным).
бел. Не плюй супраць ветру. Проці вады не паплывеш. Не плюй у вадзіцу, бо давядзецца напіцца. Не плюй у калодзезь: згадзіцца вады напіцца. Не плюй проці ветру ‒ усе пырскі будуць твае.
рус. Кверху плевать ‒ свою бороду заплевать. Выше носа плюнешь, себя запачкаешь. Вверх не плюй: себя пожалей. Плевать против ветра.
фр. Qui crache en l’air reçoit le crachat sur soi (Кто плюёт в воздух, получает плевок на себя).
англ. Don’t foul the well, you may need its waters (He плюй в колодец: пригодится воды напиться).
нем. Spucke nicht nach oben, du ziehst den Kürzeren (Не плюй вверх, останешься в проигрыше).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Omnes homines ad quaestum suum callent
Усе людзі ўмелыя/ведаюць толк у тым, што тычыцца іх выгады.
Все люди искусны/знают толк в том, что касается их выгоды.
бел. Гаспадаром стане тады, як свая вош укусіць. Усякаму сваё мілей. Кожны млын на сваё кола ваду цягне. Кожная сасна свайму бору песню пяе. Кожныя граблі да сябе грабуць.
рус. Каждый в свою нору тянет. И мышь в свою норку тащит корку. Всяк хлопочет, себе добра хочет. Всякий Демид себе норовит. Роман всё кладёт в свой карман. Всякая сосна своему бору шумит, каждый Никитка хлопочет о своих пожитках. Всяк на себя умён.
фр. Chacun veut avoir son compte (Каждый хочет иметь свой счёт).
англ. Every bird thinks its own nest best (Каждая птица считает своё гнездо лучшим).
нем. Jeder hat das Seine lieb (Каждому дорого своё).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
оди́н в разн. знач. адзі́н, род. аднаго́ м.;
◊
все до одного́ усе́ да аднаго́;
все как оди́н усе́ як адзі́н;
одни́м сло́вом адны́м сло́вам;
оди́н на оди́н адзі́н на адзі́н, сам-на́сам;
оди́н-одинёшенек адзі́н-адзіню́ткі;
оди́н-еди́нственный то́лькі адзі́н;
ни оди́н ні адзі́н, ніво́дзін;
в оди́н прекра́сный день аднаго́ ра́зу, аднаго́ дня, адно́йчы;
оди́н к одному́ адзі́н к аднаму́;
все как оди́н усе́ як адзі́н;
оди́н в по́ле не во́ин адзі́н у по́лі не во́ін;
оди́н коне́ц адзі́н кане́ц;
оди́н чёрт адзі́н чорт;
одни́м ма́хом адны́м ма́хам;
одни́м гла́зом адны́м во́кам;
одна́ ла́вочка адна́ хе́ўра;
на оди́н покро́й на адзі́н капы́л;
под одну́ гребёнку пад адзі́н грабяне́ц;
одну́ мину́ту адну́ хвілі́ну;
одни́ ко́сти адны́ ко́сці (рэ́бры).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паздзіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Садраць што‑н. у многіх месцах, садраць усё, многае. Дзверы былі нядаўна пафарбаваныя, але фарба месцамі аблупілася, нібыта хтось знарок паздзіраў яе. Савіцкі. Колюцца [снапы лёну] сухімі камлямі, як дротам, — паздзіраў [Андрэй] усе рукі. Пташнікаў.
2. Разм. Рэзкім рухам зняць усё, многае. Віця ахвотна паздзіраў з бацькавых ног боты. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакрышы́ць, ‑крышу, ‑крышыш, ‑крышыць; зак., што.
1. і чаго. Раскрышыць нейкую колькасць чаго‑н. або ўсё, многае. Пакрышыць пячэнне. Пакрышыць птушкам хлеба. // Нарэзаць дробнымі кавалачкамі што‑н. Пакрышыць бульбу на скрылікі.
2. Паламаць на дробныя часткі што‑н. Хлопец адбіваўся, пакуль не пакрышыў прыклад нямецкага карабіна. Шахавец. Калі.. [слана] не затрымаць, ён пакрышыць усе клеткі. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паваро́чацца 1, ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Вярнуцца, прыйсці, прыехаць назад — пра ўсіх, многіх. Некаторыя [сяляне] паварочаліся адвячоркам, .. а некаторыя дык і зусім на змярканні. Крапіва.
паваро́чацца 2, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Варочацца з боку на бок некаторы час.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абярнуцца, упасці, пападаць — пра ўсё, многае. Усе збанкі паварочаліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паво́дзіць, ‑воджу, ‑водзіш, ‑водзіць; незак.
1. каго. Вадзіць каня пры ворыве, абворванні чаго‑н.
2. чым. Рабіць рух чым‑н. Афіцэр нездаволена паводзіць плячамі, хмурнее яго прадаўгаваты выпешчаны твар. Навуменка. Дзік стаяў і паволі паводзіў галавою, цяжка сапучы. Пташнікаў.
•••
Паводзіць сябе — трымаць сябе якім‑н. чынам. Усе тут паводзяць сябе вельмі стрымана, ціха. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напака́з, прысл.
1. Для агульнага агляду. Выставіць тавары напаказ. □ Партызаны сваіх слядоў напаказ не выстаўлялі. Чорны. На высокім, яшчэ голым дрэве, з чорнага гнязда выстаўляў напаказ доўгую дзюбу бусел. Бялевіч.
2. Для выгляду, з мэтай звярнуць увагу. Уздыхаць напаказ. □ На вадохрышча, пасля таго як усе набралі свянцонай вады, Якаў напаказ выкупаўся ў палонцы. Каліна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераку́ска, ‑і, ДМ ‑сцы; Р мн. ‑сак; ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. перакусваць — перакусіць (у 2 знач.). Перакуска заняла не больш чвэрткі гадзіны, і.. рыбакі — усе разам — пачалі распраўляць невад. Хадкевіч.
2. Разм. Ежа, якой перакусваюць; закуска. Пасля таго, што чулі мае вушы, наўрад ці палезла б мне ў рот цешчына перакуска. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераме́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Разм.
1. Перапынак паміж урокамі. Вялікая пераменка. Малая пераменка. □ У часе пераменак па калідорах і аўдыторыях усе яны шумелі, ганяліся адны за другімі, дурэлі, як гэта ўласціва моладзі. Колас.
2. Камплект (бялізны, адзення) на змену. [Галя:] — Ну, пасцель. Пераменку такую-сякую. Рабочую адзежу трэба мець. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)