Паўзко́м ’паўзучы, прыпадаючы тулавам да паверхні’ (ТСБМ, Нас., Др.-Падб.), дзятл. по́ўзікам (Сцяшк. Сл.), по́ўзеком, поўзеко́м ’тс’ (ТС). Рус. ползком, балг. пълзешком ’тс’. Такі ж самы канчатак у форме Тв. скл. мае ўкр. поповзом, плазом. Прасл. polz‑ъkъ, polz‑ьkъ, якія ўтвараюць прыслоўе ў форме назоўнікаў Тв. скл. адз. ліку. Больш падрабязна аб гэтым гл. Карскі 2-3, 75–76.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Танта́цыя (танта́ція) ’цяга, прыхільнасць’: Янук мае тантацыю да маей Анэткі (Ласт.). Відаць, мясцовае ўтварэнне на базе польск. tantonić się ’палаць’, магчыма, звязанага з польск. tantny ’які многа можа, здолее; ганарысты, непакорны’, што з лац. tantus ’такі вялікі’ (Брукнер, 565). Параўн. таксама чэш. tantovat ’льсцівымі словамі прывабліваць’ ад ст.-чэш. tant ’балбатня; драбніца’ з ням. Tand ’пустая балбатня, жарты’ (Махэк₂, 636).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
назва́ць¹, -заву́, -заве́ш, -заве́; -завём, -завяце́, -заву́ць; -заві́; -зва́ны; зак., каго-што.
1. кім-чым. Даць імя, найменне каму-, чаму-н.
Н. дачку Святланай.
Н. вуліцу Акадэмічная.
2. Сказаць сваё імя і прозвішча, назву каго-, чаго-н.; адрэкамендаваць.
Хлопец назваў сваё прозвішча.
3. Паведаміць, аб’явіць.
Ён назваў неверагодную лічбу.
4. Вызначыць, ахарактарызаваць.
Ну як н. такі ўчынак?
|| незак. называ́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. называ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дрэ́нны, -ая, -ае; го́ршы, найго́ршы.
1. Пазбаўлены станоўчых якасцей, нездавальняючы, не такі, як трэба; проціл. добры.
Дрэнныя прадукты.
Д. почырк.
Дрэннае надвор’е.
Дрэннае абсталяванне.
Д. гаспадар.
Дрэнныя суседзі.
Дрэнныя даходы.
Дрэннае здароўе.
Здарылася найгоршае (наз.) з усяго, што можна было чакаць.
2. Заганны з маральнага боку; здатны на кепскія ўчынкі.
Дрэнныя паводзіны.
Д. чалавек.
3. Неспрыяльны, невясёлы, які не абяцае нічога добрага.
Дрэннае прадчуванне.
Дрэнныя аналізы крыві.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
стагна́ць, стагну́, сто́гнеш, сто́гне; стагні́; незак.
1. Абзывацца стогнам.
Хлопчык ціха стагнаў ад болю.
2. перан. Скардзіцца, наракаць; пакутаваць.
Такі ўжо чалавек: стогне і стогне, як быццам толькі яму цяжка жыць.
3. перан. Утвараць працяглыя гукі, падобныя да стогну; аддавацца працяглым гулам на ўдары, гусці пад цяжарам чаго-н.
Стогнуць у траве кулікі.
Пад цяжарам вагонаў стогнуць рэйкі.
Стогне лес ад буры.
|| наз. стагна́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
after2 [ˈɑ:ftə] prep.
1. (пра час) пасля́; за;
after dinner па абе́дзе;
after supper пасля́ вячэ́ры;
year after year год за го́дам
2. за (ззаду);
walk/run after smb. ісці́/бе́гчы за кім-н.;
Shut the door after you. Зачыні за сабою дзверы;
The police are after him. Паліцыя шукае яго;
Аfter you! Прашу вас, праходзьце!/Толькі пасля вас.
3. (для выражэння падабенства) : He takes after his father. Ён падобны да бацькі;
He was named John after his grandfather. Яго назвалі Джонам у гонар дзеда.
♦
after all усё ж такі;
He was right after all. Усё ж такі ён меў рацыю.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Arbor mala, mala mala
Благая яблыня ‒ благія яблыкі.
Плохая яблоня ‒ плохие яблоки.
бел. Якое дрэва, такі і клін, які бацька, такі і сын. Якое карэнне, такое насенне. Ад злой маткі злыя дзеткі. Ад дрэннага гругана дрэнныя і яйкі. Ад дурнога куста і дубец крывы, і ягада пуста. Лысая карова лысае цяля прывядзе.
рус. От худой курицы худые яйца. У худой птицы и худые вести. У горького бортника и мёд горек. Каковы сами ‒ та ковы и сани.
фр. Tel père tel fils (Каков отец, таков и сын).
англ. Like father, like son (Как отец, так и сын). The evil field will evil yield (Худое поле родит худое).
нем. Von böser Kuh kommt kein gutes Kalb (У злой коровы не появится хороший телёнок/От злой коровы не родится хороший телёнок). Schlechtes Ei, schlechte Kücken (Плохое яйцо ‒ плохие цыплята).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ва́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае дачыненне да ваты. Ватная фабрыка. // перан. Такі, як з ваты, абмяклы. Ногі ў мяне адзеравянелі, потым зрабіліся ватнымі, пачалі падкошвацца. Місько.
2. Тое, што і ватовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ап’яня́ючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад ап’яняць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Такі, які праводзіць у стан ап’янення. Вераснёўскае паветра пахла ап’яняючай свежасцю. Колас.
3. Дзеепрысл. незак. ад ап’яняць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ві́скуцень, ‑кутня, м.
Абл. Вісклівы, пранізлівы вецер. Як можна сагрэцца ў такі віскуцень, як трымаць у руках зброю, як дыхаць? Кулакоўскі. [Віктар:] — Акалеў на гэтым віскутні. Здаецца, і кажушок цёплы, а прабірае. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)