перае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак.
1. што і цераз што. Праехаць цераз што-н., на другі бок чаго-н.
П. гасцінец.
2. каго-што. Праехаўшы па кім-, чым-н., раздушыць, пакалечыць.
Машына пераехала чалавека.
3. Перасяліцца, перабрацца.
П. у новы дом.
|| незак. пераязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. перае́зд, -у, М -дзе, м. (да 1 і 3 знач.).
|| прым. перае́зны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сартава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; незак., што.
Размяркоўваць, раскладваць па сартах.
С. бульбу.
С. швейныя вырабы.
|| зак. рассартава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.
|| наз. сартава́нне, -я, н. і сарціро́ўка, -і, ДМ -роўцы, ж.
|| прым. сартава́льны, -ая, -ае і сарціро́вачны, -ая, -ае.
Сартавальная машына.
Сарціровачная ўстаноўка.
○
Сартавальная горка — месца на чыгуначных пуцях, дзе фарміруюцца саставы (спец.).
Сартавальная станцыя — станцыя, дзе фарміруюць і расфарміроўваюць чыгуначныя саставы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пажа́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Агонь, які ахоплівае і знішчае ўсё, што можа гарэць.
Лясны п.
Не на п. (выраз, які ўжыв. ў знач.: няма куды спяшацца; разм.).
2. перан., чаго. Ужыв. ў некаторых выразах для абазначэння падзей, якія бурна развіваюцца, праяўляюцца (высок.).
П. вайны.
П. рэвалюцыі.
◊
Як на пажар — вельмі хутка (бегчы, імчацца); спяшацца.
|| прым. пажа́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Пажарная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пране́сціся, -ясу́ся, -ясе́шся, -ясе́цца; -ясёмся, -есяце́ся, -ясу́цца; -ёсся, -е́слася; -ясіся; зак.
1. Хутка праехаць, прабегчы і пад. куды-н. або міма каго-, чаго-н.
Міма нас пранеслася легкавая машына.
Маланкай пранеслася здагадка (перан.: імгненна ўзнікла, прамільгнула).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Хутка прайсці, мінуць.
Дзяцінства пранеслася.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Хутка распаўсюдзіцца.
Хутка пранеслася чутка.
|| незак. прано́сіцца, -о́шуся, -о́сішся, -о́сіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ра́ма, -ы, мн. -ы, рам, ж.
1. Аконны пераплёт з устаўленым шклом і без яго.
Драўляныя рамы.
2. Аправа для ўстаўкі карцін, партрэтаў, люстраў і пад.
Прыгожая р.
3. Нясучая частка машыны, якой-н. канструкцыі; станіна.
Веласіпедная р.
4. Прамавугольнік з брусоў або планак для розных патрэб і мэт.
○
Лесапільная рама — машына для падоўжнага распілоўвання бярвення.
|| прым. ра́мны, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
грэ́йдэр
(англ. grader)
1) спецыяльная машына для выроўнівання палатна грунтавых дарог, планіроўкі адхонаў, пракладкі каналаў і інш.;
2) грэйдэрная дарога.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гудрана́тар
(ад фр. goudron)
ручная, аўтамабільная або прычэпная машына для транспарціроўкі і размеркавання бітумаў пры пабудове і рамонце аўтамабільных дарог.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
адкідны́, ‑ая, ‑ое.
Які можа адкідвацца, адкінуцца (у 2 знач.) (пра што‑н., замацаванае адным краем). У зале рассядаліся гледачы: стукалі адкідныя крэслы, шморгалі ногі. Карпюк. Чорная, з адкідным верхам машына ішла па самай сярэдзіне вуліцы. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зачака́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Вельмі доўга чакаць; стаміцца ад доўгага чакання. — Нарэшце! — сказаў Сцяпан Ягоравіч, калі машына спынілася ля пад’езда. — Мы з Лёнькам зачакаліся. Корбан. Маці зачакалася нас — гэта ж тры дні не былі дома. Масарэнка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камба́йн, ‑а, м.
Складаная машына, якая адначасова выконвае работу некалькіх машын або механізмаў. Збожжаўборачны камбайн. Сіласаўборачны камбайн. Горны камбайн. Самаходны камбайн. Тэкстыльны камбайн замяняе прадзільную, круцільную і сушыльную машыну. □ Цапы на сяле заглушыўшы, Бушуе камбайн-малатарня. Купала.
[Англ. combine.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)