ту́заць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.
1. каго-што, за што. Торгаць, цягаць рыўкамі, рэзкімі рухамі.
Т. за вяроўку.
Т. за валасы.
2. каго-што. Рытмічна торгаць, пранізваць (пра боль).
Палец нарываў і моцна тузаў.
3. перан., каго. Непакоіць, дакучаць якімі-н. патрабаваннямі, прыдзіркамі і пад. (разм.).
Яму немагчыма было працаваць, бо ўвесь дзень тузалі.
|| аднакр. тузану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 і 2 знач.).
|| наз. ту́занне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ві́лачнік, ‑а, м.
1. Тое, што і качарэжнік.
2. Дзяржанне вілаў, вілак. Маці стаяла каля печы, успёршыся на вілачнік, і расказвала мужу, што адбылося за дзень у іхняй вёсцы і маёнтку. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адгу́л, ‑у, м.
Водпуск, які даецца за звышурочную працу, дзяжурства. А тым часам Язэп Кулінчык зачасціў да сваіх. То ў яго заданне ад рэдакцыі, то выхадны дзень, то адгул за дзяжурства. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
атупе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Страціць (у выніку зморанасці, хваробы і пад.) здольнасць разумець, усведамляць; стаць някемлівым, тупым. За гэты дзень, нават, праўдзівей сказаць, за гэтыя гадзіны, ён [Стафанковіч] атупеў, быццам адзеравянеў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звальне́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. звальняць — звольніць і звальняцца — звольніцца; пастаяннае або часовае вызваленне ад працы, службы і пад. Падаць заяву аб звальненні. □ Быў выхадны дзень, салдатам далі звальненне. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змо́віцца, змоўлюся, змовішся, змовіцца; зак.
Дагаварыцца, дамовіцца адносна якіх‑н. дзеянняў. Ліпачка не магла ўтаіць ад бацькі, што яны змовіліся ў школе кожны дзень па чарзе насіць на Арцюхову магілу кветкі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калектыві́зм, ‑у, м.
Таварыскае супрацоўніцтва і ўзаемадапамога працоўных, заснаваныя на свядомым падпарадкаванні асабістых інтарэсаў грамадскім. «Дзень брыгадзіра» стаў школай выхавання кадраў, умацавання працоўнай дысцыпліны, згуртавання брыгад, выхавання пачуцця калектывізму, арганізацыі сацспаборніцтва. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нажырава́цца, ‑руецца; зак.
Разм. Жыруючы, наесціся, адкарміцца (пра рыб, вадаплаўных птушак і пад.). Нажыруецца шчупачына і заб’ецца ў асаку драмаць. Кандрусевіч. Людзі расхіналі кусты, палохаючы дзікіх качак, якія нажыраваліся за дзень. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накалыха́цца, ‑лышуся, ‑лышашся, ‑лышацца; зак.
Разм. Уволю або доўга пакалыхацца. Ішоў.. [рыбак] ціха, з асалодай, нібыта быў рады, што накалыхаўся за дзень на хвалях ад цеплаходаў і нарэшце ідзе па цвёрдай зямлі. Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намата́цца 1, ‑аецца; зак.
Навіцца, накруціцца на што‑н. Ніткі намагаліся на шпульку.
намата́цца 2, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Стаміцца ад клопатаў, беганіны па якіх‑н. справах; заматацца. Наматацца за дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)