афса́йд, ‑у, М ‑дзе, м.

У футболе — становішча іграка, які аказаўся па-за гульнёй, калі ён, атрымаўшы мяч ад свайго партнёра, не мае права працягваць гульню, бо паміж ім і варотамі праціўніка няма ігракоў супраціўнай каманды.

[Англ. off side — па-за гульнёй.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вялі́касць, ‑і, ж.

1. Тое, што і веліч (у 2 знач.); важнасць, значнасць. Вялікасць працы і барацьбы. □ У вусах цяпер і знаку няма той вялікасці, якую яны калісь надавалі чалавеку. Сабаленка.

2. Тытул. Яго імператарская вялікасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вярхі́, ‑оў; адз. няма.

1. Вышэйшыя, кіруючыя колы грамадства. Кіруючыя вярхі. Сустрэча ў вярхах. Вярхі феадальнага грамадства.

2. Высокія гукі, ноты. Браць вярхі. Чыстыя вярхі.

3. Неглыбокія, павярхоўныя веды ў якой‑н. галіне, спецыяльнасці. Нахапацца вярхоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мудраге́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., над чым і без дап.

Разм. Тое, што і мудраваць (у 2 знач.). [Дзед:] — Справа наша простая. Мудрагеліць тут няма чаго. Якімовіч. Нехта крыкнуў сакратару: — Не мудрагель, а гавары што трэба. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пабо́і, ‑бояў; адз. няма.

Удары, якія наносяцца каму‑н. Твар, яшчэ амаль дзіцячы, быў у крыві і распух ад пабояў. Мележ. // Сляды ад гэтых удараў. На целе відаць пабоі. □ Раздзелі Міколку, цёплай вадой пабоі змачылі. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свінагадо́ўчы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да свінагадоўлі, звязаны з ёй. [Булай:] — Ніякай Манькі на свінагадоўчай ферме няма. Там была, ёсць і застаецца працаваць Марыя Мікалаеўна Голуб, вялікі майстар сваёй справы, адна з лепшых свінарак раёна. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фіна́нсы, ‑аў; адз. няма.

1. Сістэма грашовых адносін, а таксама сукупнасць усіх грашовых сродкаў, якія маюцца ў распараджэнні дзяржавы. Дзяржаўныя фінансы.

2. Разм. Грошы, грашовыя справы. Паненкі пачалі лічыць свае фінансы, але, убачыўшы мяне, змоўклі. Карпюк.

[Лац. financia — даход.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хму́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.

Панура або задумліва моршчыць, насупліваць (лоб, бровы). Аксён хмурыць лоб. Відаць, як блізка прымае ён гэта ўсё да сэрца. Колас. І не хмур, каханы, бровы: Хмурыць іх няма прычыны. Астрэйка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ятро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.

Жонка аднаго брата ў адносінах да жонкі другога брата. Даўно няма іх гаспадароў. А ў ятровак яшчэ свежая ў памяці тая далёкая пара, калі жылі разам. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

*Немаўга́д, немоўгад, немоўгадоў, немоўгаду, немоўгадыневядома, немаведама’ (ТС). Зыходная форма, відаць, немоў‑ гаду, якая можа ўзыходзіць да спалучэння нема (гл. няма) і ўгаду (гл. гадаць), зафіксаванага на Тураўшчыне, параўн. нема весці ’немаведама’ (ТС), брэсц. нывгадь ’тс’ (Сл. Брэс.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)