адзе́нне, ‑я, н.
1. Вырабы з тканіны, футра і пад., якія надзяюць на сябе. Цёплае адзенне. Цывільнае адзенне. □ Яны некуды спяшаліся, гэтыя людзі ў нязвыклым адзенні, у нязвыклым для Міколкі абутку. Лынькоў. [Настаўнік] выдзяляўся сярод вязняў не толькі сваім гарадскім адзеннем, але паважнасцю і стройнасцю чалавека інтэлігентнага. Машара. / у перан. ужыв. Растрэслі адзенне лясы, Даўно адцвілі верасы. Колас.
2. Спец. Пакрыццё праезджай часткі дарогі, вуліцы, абліцоўка будынкаў і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кашэ́чы і каша́чы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да кошкі, належыць ёй. Кашачая лапа. // Уласцівы кошцы, такі, як у кошкі. [Білі] кашачай, асцярожнай хадой падбіраўся да цяпельца. Лынькоў. Роб убачыў, як у кашэчых вачах капітана заблішчалі халодныя ільдзінкі нянавісці. Гамолка.
2. Разм. Зроблены з футра кошкі. Кашачы каўнер.
3. у знач. наз. кашэ́чыя, ‑ых. Сямейства драпежных млекакормячых, да якога адносяцца кошка, тыгр, леў, рысь і інш.
•••
Кашэчы канцэрт гл. канцэрт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кла́віш, ‑а, м. і кла́віша, ‑ы, ж.
1. Пласцінка ў музычным інструменце (фартэпіяна, баяне і інш.), якую націскаюць пальцам для атрымання гуку. Павел сеў за піяніна. Прабег пальцамі па клавішах. Мелодыя паплыла па пакоі. Шыцік. Па клавішах скачуць пальцы гарманіста. Бядуля.
2. Наканечнік рычажка ў розных механізмах (тэлефонным апараце, пішучай машынцы і пад.), які прыводзіцца ў рух пальцамі. Клавішы машынкі. □ [Хлопец] шчоўкнуў клавішам радыёлы, і кватэру запоўніла музыка. Хомчанка.
[Польск. klawisz ад лац. clavis — ключ.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кла́пан, ‑а, м.
1. Прыстасаванне ў кампрэсарах, рухавіках ўнутранага згарання і інш. для рэгулявання патоку пары, газу, вадкасці. Засцерагальны клапан.
2. Рухомая накрыўка, з дапамогай якой адкрываецца і закрываецца адтуліна ў музычных духавых інструментах і мяняецца вышыня гуку. // Пласцінка, якая закрывае адтуліну, а таксама гузік клавіша ў гармоніку, аргане.
3. Пласцінка ў сэрцы, якая перашкаджае адваротнаму руху крыві.
4. Нашыўны кусок матэрыі пэўнай формы, які прыкрывае кішэню або шво на адзенні.
[Ням. Klappe.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Буня́к ’пухір на целе’ (Арашонкава і інш., Весці АН БССР, 1972, № 1, 85). Арашонкава і інш., там жа, з няпэўнасцю параўноўваюць з укр. буня́к ’чмель’, бу́нька ’пасудзіна з гліны’, літ. bùngti ’павялічвацца, рабіцца моцным’. Параўнанне з буня́к ’чмель’ магчымае, і буня́к ’пухір’ можа быць гукапераймальным (гл. бунава́ць; як паралель параўн. бульбата́ць — бу́льбатка ’бурбалка’). Але не выключаецца і паходжанне ад бу́нька (гл.) ’бочачка, збанок’. Параўн. розныя значэнні слова ба́нька ’пасудзіна’. Гл. Краўчук, БЛ, 1975, 7, 67.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прэс-бюро́
(англ. press-bureau)
1) аддзел інфармацыйнага абслугоўвання журналістаў, які арганізуецца на час з’ездаў, нарад, спартыўных спаборніцтваў і інш.;
2) пастаянны інфармацыйны аддзел пры пасольствах, рэдакцыях буйных газет, агенцтвах друку і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Легкаві́к ’легкавы аўтамабіль’ (ТСБМ, Інстр. I; раг., Мат. Гом.) — у выніку семантычнай кандэнсацыі, як рухавік і інш. Параўн. таксама рус. маск. легкови́к ’жвавы, хуткі, спрытны ў рухах’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́шка ’восілка (у вядры ці інш.)’; ’прывязка, якою прымацоўваецца цапілна’ (ДАБМ, камент., 828, Нас., БРС). Памянш. ад вуха ў адносінах да прадметаў, знешні выгляд якіх нагадвае вуха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аблаву́хі, аблаухі ’з вялікімі вушамі’ (БРС, Нас., Шат., Янк., Бір. дыс., Бяльк., Мат. Гродз.), рус. облоухий да obьlъ (рус. облый ’вялікі, круглы’ і інш.) і ухо ’вуха’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расхле́йдацца ’расшпіліцца’ (іўеў., LKK, 16, 187). Грынавяцкене і інш. (там жа) параўноўваюць з літ. (išsi)skleĩsti ’разгортвацца, распускацца’. Сюды ж расхле́йстаны ’расхрыстаны’, расхіле́йстрыць ’шырока раскрыць’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)