Серадапо́сце ‘серада на чацвёртым тыдні посту; сярэдзіна вялікага посту’ (Бяльк.), серадзі́ць ‘пасціць па серадах’ (Нас., Некр., Сцяшк. Сл., Янкоўскі, Бел. мова). Магчыма, сюды ж серада́ ‘скароміна, скаромнае’ і ‘вельмі мала’ (ТС), што звязана з захаваннем ці незахаваннем посту. Параўн. рус.средопо́стье ‘чацвёрты тыдзень посту’, серб.-харв.средо̀пошће ‘сярэдзіна посту’. Самастойнае (не праславянскае!) утварэнне ад серада і пост (гл.). Параўн. Фасмер, 3, 607; Скок, 3, 14.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дубо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да дуба (у 1 знач.). Дубовы лес. Дубовы ліст. Дубовы корань.// Зроблены з дубу. Дубовы стол. Дубовыя дзверы. Дубовая паля.
2.перан.Разм. Грубы, нязграбны, няскладны. Дубовы стыль. Дубовая мова. □ Толя злуе, што ў мяне тупы слых і дубовыя пальцы.Скрыган.// Нячулы, чэрствы, абыякавы да іншых. — У вашага сына, мабыць, такое дубовае сэрца, што нічым яго не прасвідруеш.Бядуля.
•••
Дубовая галавагл. галава.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жы́васць, ‑і, ж.
1. Паўната жыццёвых сіл; жвавасць, ажыўленасць. Вясёласць і жывасць, з якімі Зося выязджала зранку ў поле, змяніліся шэрымі, заўсёднымі вобразамі.Гартны.// Імклівасць, вёрткасць, рухавасць. Жывасць рухаў.
2. Яркасць, выразнасць, вобразнасць. У асобных мясцінах мова помніка губляе сваю жывасць і непасрэднасць.Шакун.Нягледзячы на адсутнасць сюжэтнай напружанасці, апавяданні Змітрака Бядулі не пазбаўлены жывасці.Каваленка.
3. Вастрыня, сіла, яснасць. Аўтар падкрэслівае ў .. [Несцяровіча] назіральнасць і жывасць розуму.Барсток.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пла́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які даецца за плату, падлягае аплаце. Улічваючы новыя абставіны, у праграму гімназіі былі ўключаны польская мова і літаратура. Навучанне платнае — 15 злотых у месяц.С. Александровіч. Які атрымлівае грашовую ўзнагароду, плату за сваю работу. Платны работнік.// Звязаны з атрыманнем грашовай узнагароды, платы. Платная пасада.
2.Разм. Які карыстаецца чым‑н. за плату, павінен уносіць плату. А вучні з чыгункі былі платныя, складалі, такім чынам, даход настаўніку.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сле́пнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. слеп, ‑ла; незак.
Рабіцца сляпым; траціць здольнасць бачыць. Румба слепла, працаваць яна не магла ўжо зусім.Навуменка.[Юстына:] — Пахавала дачок, дый Гарбуна старога. Ой, колькі я выплакала тады, ажно слепнуць стала.Гурскі.// Часова не бачыць (ад дыму, моцнага святла і пад.). Беларусь — мая маці і мова, паветра і хлеб! Гэта ўзважана сэрцам, на нервах расстайных дарог, дзе не раз пад агнём задыхаўся ад дыму і слеп.Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уско́сныв разн. знач. ко́свенный;
~ныя до́казы — ко́свенные доказа́тельства;
у. намёк — ко́свенный намёк;
~ным шля́хам — ко́свенным путём;
○ ~ныя скло́ны — грам. ко́свенные падежи́;
~ная мо́ва — грам. ко́свенная речь;
~нае дапаўне́нне — грам. ко́свенное дополне́ние;
~ныя пада́ткі — фин. ко́свенные нало́ги
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)