убежа́ть сов.
1. пабе́гчы; (выбежать) вы́бегчы, мног. павыбяга́ць; (отбежать) адбе́гчы, адбе́гчыся; (забежать) забе́гчы;
де́ти убежа́ли в лес дзе́ці пабе́глі ў лес;
она́ убежа́ла из ко́мнаты яна́ вы́бегла (пабе́гла) з пако́я;
он убежа́л в сто́рону ён адбе́гся ўбок;
он убежа́л сли́шком далеко́ ён забе́г ве́льмі далёка;
2. (уйти тайком, спастись бегством) уцячы́, мног. паўцяка́ць; (сбежать) збе́гчы;
убежа́ть из тюрьмы́ уцячы́ (паўцяка́ць) з турмы́;
ло́шадь убежа́ла конь уцёк (збег);
3. (о молоке и т. п.) пабе́гчы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
че́рез предлог с вин.
1. (поперёк чего-л., с одной стороны на другую, поверх чего-л.) це́раз (каго, што);
мост че́рез ре́ку мост це́раз раку́;
переле́з че́рез забо́р перале́з це́раз плот;
2. в др. знач. праз (каго, што);
луч со́лнца проби́лся че́рез щель праме́нь со́нца прабі́ўся праз шчы́ліну;
пройти́ че́рез лес прайсці́ праз лес;
оповести́ть о чём-л. че́рез газе́ты абвясці́ць пра што-не́будзь праз газе́ты;
гото́вить ка́дры че́рез аспиранту́ру рыхтава́ць ка́дры праз аспіранту́ру.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Suae quisque fortunae faber
Кожны сам каваль свайго лёсу.
Каждый сам кузнец собственной судьбы.
бел. Куй сам свой лес. Якую кашу зварыш, такую і еш. Як пасцелеш, так і выспішся. Па Хомку і шапка.
рус. Каждый человек кузнец своего счастья. Счастье у каждого под мозолями лежит.
фр. Chacun est artisan de sa propre destinée (Каждый создатель/кузнец собственной судьбы).
англ. Every man is the maker of his own fortune (Каждый сам творец своего счастья).
нем. Jeder ist seines Glückes Schmied (Каждый кузнец своего счастья).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ча́сты
1. häufig, óftmalig; wiederhólt (паўторны);
2. (густы) dicht;
ча́сты грэ́бень ein díchter [féiner] Kamm; Stáubkamm m -(e)s, -kämme;
ча́сты лес díchter Wald;
3. (хуткі) schnell;
ча́сты аго́нь вайск Schnéllfeuer n -s;
ча́сты пульс мед beschléunigter [schnéller] Puls
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Кварта́л ’чацвёртая частка года’ (ТСБМ, Нас.), ’частка горада, абмежаваная некалькімі перакрыжаванымі вуліцамі’ (ТСБМ, Яшк.), ’адзін з квадратных участкаў, на якія разбіваецца лес’ (ТСБМ, Сцяшк., Яшк.). Ст.-бел. кварталъ ’чвэрць’ (з 1692 г.). З польск. kwartał < с.-лац. quartale. Як у папярэднім выпадку, для старабеларускага нямецкае пасрэдніцтва не даведзена (параўн. Булыка, Запазыч., 145; Слаўскі, 3, 462–463; ЕСУМ, 2, 415). Аднак для мовы XIX–XX стст. трэба мець на ўвазе магчымасць рускай крыніцы. Аб гэтым сведчыць месца націску.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ме́жань 1, ме́жань, межані́на ’ўзровень вады ў рэчцы’ (іўеў., Сцяшк. Сл.), ’доўгае сезоннае стаянне нізкіх узроўняў вады’ (ТСБМ; вілен., Яшк.). Укр. ме́жень, ме́жінь, рус. меже́нь ’сярэдзіна лета’. Да мяжа́ (гл.). (Фасмер, 2, 592).
Ме́жань 2, ме́жынь ’веснавы рух сокаў у дрэвах’ (Бяльк.). Роднаснае да балтыйскіх лексем: усх.-літ. mẽdžias ’лес’, літ. mẽdė, лат. mežs ’тс’. Параўн. яшчэ і рус. смал., арл., калуж. меженя ’нізкія мясціны, дзе расце асіннік, — там дзяруць кару і лыка’ (КЭС). Гл. таксама і межаву́ха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
баро́чак Невялікі, дробны сасновы лес (Нас. АУ).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
падле́сне Зямля, на якой расце лес (Сал.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
не́руш, ‑у, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ‑ы, ДМ ‑ы, Т ‑шшу, ж.
Што‑н. некранутае (нявораная зямля, дзікі лес, грыбное месца і пад.). Сам гаспадар таксама меў свае абходы, выпраўляўся ў лес па грыбы, хоць трапіць на такі неруш і на такое мноства баравікоў, як давялося яму нядаўна, больш не здаралася. Колас. Дзядзька Мікола поўзаў на каленях, збіраў рыжыкі і гаварыў, што такую неруш сустрэў у жыцці ўпершыню. Хомчанка. // Некранутая паверхня чаго‑н. Мы ідзём у Кветчу, дзе жыве стары. Крочым вузенькай горкай сцежкаю, ад якой у абодва бакі разлягаюцца прасцягі снегавой нерушы. Карамазаў. // перан. Вобласць дзейнасці, у якой амаль нічога не зроблена. Чорны стварыў эпічную мову, натуральную ў вуснах кожнага чалавека .. Здабыўшы такі інструмент, Чорны пачаў працаваць заложна. Перад ім была неаглядная неруш. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спла́віць 1, сплаўлю, сплавіш, сплавіць; зак., што.
1. Злучыць шляхам плаўлення. Сплавіць жалеза з хромам.
2. перан. Аб’яднаць у непадзельнае цэлае; злучыць. Каб сплавіць іх характары, рысы і звычкі ў адно, то вельмі можа быць, што ў такога хлопца .. [Маша] закахалася б адразу, такі набліжаўся б да яе ідэалу. Шамякін.
спла́віць 2, сплаўлю, сплавіш, сплавіць; зак.
1. што. Адправіць уплынь па цячэнню ракі (лес і пад.). [Немцы] спяшаліся, каб да замаразкаў сплавіць лес. Гурскі.
2. перан.; каго-што. Разм. Імкнучыся пазбавіцца ад каго‑, чаго‑н., адправіць або ўладкаваць яго куды‑н. Вопытная настаўніца, палічыўшы .. [Барыса] безнадзейным, пастаралася сплавіць яго Лене. Няхай. Мы сплавілі .. [кабылу] артылерыстам: можа ў кампаніі з іншымі коньмі будзе цягнуць гармату. Лужанін. // Збыць, прадаць што‑н. [Бялькевіч:] — Я і сам яго [сома] не пакаштаваў нават. Жонка ў раён сплавіла. Прадалі. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)