ксілалі́т

(ад ксіла- + -літ)

штучны будаўнічы матэрыял з сумесі драўняных апілак, азбесту і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эды́цыя

(лац. editio = выданне)

навуковае выданне помнікаў пісьменнасці, твораў класікаў літаратуры, фальклору і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ну́мар, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Парадкавы лік прадмета ў шэрагу яму падобных.

Н. тэлефона.

Н. білета.

2. Прадмет, абазначаны пэўным лікам па парадку.

Святочны н. газеты.

3. Жэтон, планка, ярлык і пад. з адбіткам або малюнкам лічбы.

4. Размер адзення, абутку і інш.

5. Асобны пакой у гасцініцы, лазні і пад.

6. Асобнае закончанае выступленне артыстаў (у тэатры, на канцэрце і пад.).

Сольны н.

7. перан. Які-н. нечаканы, дзіўны ўчынак (разм.).

Выкінуць н.

|| памянш. нумаро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 і 5 знач.).

|| прым. нумарны́, -а́я, -о́е (да 1 і 5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пабі́ць, -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́; -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; -бі́; -бі́ты; зак.

1. гл. біць.

2. каго (што). Забіць у якой-н. колькасці, перабіць.

Ён сотні ворагаў пабіў.

3. каго (што). Перамагчы ў спаборніцтве, гульні, спрэчцы.

У штурханні ядра ён пабіў усіх.

4. што. Пашкодзіць (пасевы і інш.).

Град пабіў жыта.

5. што. Разбіўшы, знішчыць, паламаць што-н. адно або ўсё, многае.

П. талерку.

П. пасуду.

6. што. Сапсаваць, пашкодзіць (пра воспу, моль і пад.).

Моль пабіла паліто.

Воспа пабіла твар.

7. што. Узнікнуць; усыпаць або пакрыцца чым-н.

Бровы пабіла сівізна.

8. што. У картачнай гульні: пакрыць карту партнёра старшай картай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пан, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. У старой Чэхіі, Польшчы, Літве, дарэвалюцыйнай Беларусі і Украіне: заможны феадал, буйны землеўласнік (памешчык, дваранін і пад.), а таксама зварот да яго.

Жыць як пан або панам (перан.: жыць у багацці і раскошы; разм.).

2. Пра чалавека, які ўхіляецца ад працы сам і мае моду перакладваць работу на іншых (разм.).

Сядзець як пан або панам (перан.: гультаяваць, нічога не рабіць; разм.).

3. Форма ветлівага звароту да мужчын у Польшчы, Чэхіі і інш. краінах (дадаецца да прозвішча, імя, службовага тытула і пад.).

Паважаныя дамы і паны!

|| ж. па́ні, нескл.

|| прым. па́нскі, -ая, -ае.

П. двор.

Панскія замашкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Пахрасці́цца ’прарасці, папускаць храсткі да ўсходу’ (КЭС, лаг.; ганц., карэліц., дзятл., віл., ст.-дар., слуц., Сл. ПЗБ). Да na‑ і храсток ’парастак (бульбы, гуркоў і інш.)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мянця́, мяньцп, мянтя, мянти, мёньця, мінця ’мянташка’ (Сцяшк., Сцяц., Смул., Сл. ПЗБ; свісл., Шатал.). Балтызм. Параўн. літ. mencia, mentė ’тс’ (Грынавяцкене і інш., Liet. term., 183).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

На́цса ’гэта значыць, так сказаць’: nałpy, nacsa zwiery takije (Пятк. 2). Алегра-форма да значыцца, параўн. на́ча (гл.), ляпаглянь), ачбач) і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ламі́-галава́ ’гарэза, вісус’ (Нас.) можна разглядаць як кантамінацыю рус. сорви‑голова і бел. ламаць (хрыбет, шыю і інш.). Параўн. таксама чэш. lomikost, каш. lam̓ignat ’асілак’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ла́ставінкі ’рабацінне, вяснушкі’ (Шпіл.), ластуовінні (Мат. Гом.), ластовьіньне (Нар. лекс.) узніклі ў выніку намінацыі ⁺ластавіныя рабінкі, ластавінае рабацінне і інш. Параўн. ластаўчына рабінне (Сл. паўн.-зах.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)