poetic(al) [pəʊˈetɪk(l)] adj.

1. паэты́чны, які́ мае адно́сіны да паэ́зіі;

poetic style паэты́чны стыль;

poetic language мо́ва паэ́зіі

2. паэты́чны, узвы́шаны;

poetic love узвы́шанае, паэты́чнае каха́нне;

a poetical person паэты́чная нату́ра

3. вершава́ны;

a poetical play п’е́са ў ве́ршах

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

voluntary [ˈvɒləntəri] adj.

1. добраахво́тны;

a vo luntary helper добраахво́тнік;

voluntary work дабрачы́нная пра́ца;

on a voluntary basis на грама́дскіх пача́тках

2. які́ ўтрымліваецца на дабрачы́нныя ўнёскі або́ на прыва́тныя сро́дкі;

a voluntary school шко́ла, яка́я ўтры́мліваецца на дабрачы́нныя ўнёскі

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

right-hand [ˈraɪthænd] adj.

1. пра́вы, які́ знаходзіцца з пра́вага бо́ку;

right-hand turn пра́вы паваро́т;

It’s on the right-hand side. Гэта з правага боку.

2. пра́вы, прыстасава́ны для пра́вай рукі́;

a right-hand glove пальча́тка на пра́вую руку́

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

поп I (род. папа́) м. поп;

шалёны п. хрысці́ў — шально́й поп крести́л;

які́ п., такі́ і прыхо́д (така́я і пара́фія)посл. како́в поп, тако́в и прихо́д;

не п. — не ўбіра́йся ў ры́зупосл. не поп — не наряжа́йся в ри́зу;

п. саграшы́ў, а дзяка́ ве́шаюцьпогов. с больно́й головы́ на здоро́вую;

п. сваё, а чорт сваёпогов. поп своё, а чёрт своё

поп II: на папа́ (паста́віць, стаць) на попа́ (поста́вить, стать)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

дыспазіты́ўны

(п.-лац. dispositivus = які распараджаецца)

юр. які дапускае выбар (проціл. імператыўны 2).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Каяны́ ’бессаромныя вочы’ (клец., Нар. лекс.). Адносна дэфініцыі параўн. прыклад. «Нібось каяны хаваў, як стыдзіла» (с. 207). Рэгіянальная інавацыя. Утворана, відаць, з суф. ‑ан (‑ян), які адзначаны Сцяцко, Афікс. наз., 26: назвы асоб па іх схільнасці да адпаведнага дзеяння, з экспрэсіяй непахвальнасці. Параўн. маладзян ’пажылы чалавек са звычкамі маладых’, салапап ’салапяка’ і інш. Калі прымаць такі варыянт утварэння, неабходна звязваць з дзеясловам каяць ’ганіць, караць’. Магчыма, не выключаны ўплыў каін ’пракляты, які не раскаяўся, акаянны’, каінскі ’акаянны’; «Каінская твая душа» (Нас.), аднак давесці гэта цяжка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Ла́бар, ла́бор ’чалавек, які ходзіць па вёсках і мястэчках і збірае ахвяраванні па царкву’ (Гарад.). Усечаная форма з грэч. τό λαββώνιον або λαββώνιος ’чашка, келіх’ — першапачаткова, відаць, збіралі ахвяраванні ў чашу. Магчыма, лексема звязана з грэч. λαβή ’атрыманне’; суфікс яна атрымала пад уплывам усх.-слав. лобур/ лобырь, параўн. укр. лобур, лобу‑ ріісько, ло́бурка, лобуряка ’тс’, ’гультаявалі, бяздзейны чалавек’, а таксама ўкр. харк. лобурь, рус. кур. лобур ’нязграбны, хмурны чалавек, які глядзіць з-пад ілба, буркун’, лобырь ’(дакорліва) мажны чалавек’. Апошнія, аднак, да лоб© (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лама́ка1 ’чалавек, які вядзе першасную апрацоўку льну’ (Жд. 1). З лама́ха (гл.). Суф. ‑ака (замест ‑аха) па тыпу пісака, ваяка, гуляка і інш. (Сцяцко, Афікс. наз., 25).

Лама́ка2, лома́ка ’ламачына’ (ТС; ельск., Мат. Гом.), ’старая, сапсаваная рэч’ (ТСБМ), ’чалавек, які нічога не ўмее рабіць’ (докш., Янк. Мат., ТС), ’нязграбны, няздатны’ (ТСБМ), ’гультай’ (Сцяшк.), ’няўмека, няздольны да работы’, ламакава́ты ’тс’ (КЭС, лаг.). Укр. ломака ’палка, галіна’, ’вялікі, але нязграбны чалавек’, рус. ломака ’ганарлівец, задавака’, каш. łomaga, łȯmaga ’калека, нехлямяжы’. Утворана ад лама́ць і суф. ‑ака.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лясны́, лясны́й, ліснэ́й ’уласцівы лесу’, ’які жыве, расце, знаходзіцца ў лесе’, ’багаты лесам, лясісты’, ’які мае адносіны да лесаводства’ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ); ’дзікі’ (пра яблыні, пчолы)’ (глыб., віл., іўеў., воран., чэрв., Сл. ПЗБ). Прасл. lěs‑ьnъ. Да lěsъ > лес (гл.). Значэнне ’дзікі’ — уплыў балтыйскага субстрату; цяпер яму адпавядаюць лат. прыметнікі ад mežs ’лес’: meža pīle ’дзікая качка’ męża zvēri ’дзікія звяры і інш.’ (Непакупны, Связи, 77–82). Сюды ж лясныя пчолы ’дзікія пчолы’ (чэрв., іўеў., воран., З нар. сл.); лясны клоп ’смярдзюха’ (Сцяшк.), польск. leśnieć ’дзічэць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прылі́чны ’прыстойны; дзябёлы, мажны’ (Ян.); відаць, сюды ж семантычна (да 1‑га знач.) і арэальна блізкае прылі́цы ’той, хто лёгка ўваходзіць у кантакт з людзьмі; кампанейскі’ (рэч., ЛА, 3) з рэгулярным чаргаваннем канцавога зычнага асновы. Узыходзіць да прасл. *priličьnъjь прэфіксальнае ўтварэнне ад *ličьnъjь, гл. таксама лі́чны2. Укр. прили́чний ’адпаведны, слушны, дарэчны’, рус. прили́чныйякі падыходзіць, прыстойны’, ст.-рус. приличьныи ’падобны’, ц.-слав. приличьнъ ’тс’, чэш. priličný ’адпаведны’, славен. príličenякі падыходзіць, значны, вялікі’, серб.-харв. прѝличан ’дастатковы, значны; прыстойны’, балг. прили́чен ’падобны’. Гл. Фасмер, 3, 364.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)