саматы́чны, ‑ая, ‑ае.
Спец.
1. Які мае адносіны да сомы. Саматычныя клеткі.
2. Які мае адносіны да цела; цялесны. Саматычная мускулатура.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апаліты́зм
(фр. apolitisme, ад гр. а- = не, без + politismos = удзел у дзяржаўных або грамадскіх справах)
абыякавыя адносіны да палітыкі, ухіленне ад удзелу ў грамадска-палітычным жыцці.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
бульва́рны
(ад фр. boulevard = бульвар)
1) які мае адносіны да бульвара;
2) перан. разлічаны на абывацельскі, мяшчанскі густ; пошлы (напр. б-ая літаратура, б-ая прэса).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
лібера́льны
(лац. libęralis = свабодны)
1) які мае адносіны да лібералізму 1 (напр. л-ая палітыка);
2) перан. які дапускае лібералізм 3 (напр. л-ая ацэнка ведаў).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
адклі́кнуцца разм
1. (адказаць) ántworten vi; erwídern vt, sich hören lássen*;
2. (выказаць думку, адносіны) sich äußern (аб кім-н, чым-н über A);
до́бра [дрэ́нна]
адклі́кнуцца пра каго-н gut [schlecht] von j-m spréchen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
◎ На́тля ’перад сабой’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Няясна. Карскі (1, 281) параўноўвае нейкае на тлѣ. (на тле) з датла (дотла) ’дашчэнту’, што адносяцца да тло ’глеба, аснова’ (прасл. *tblo), параўн. польск. na tle ’на падставе’, аднак семантыка разглядаемага слова не дазваляе звязаць яго з указаным прыназоўнікавым словазлучэннем. Больш верагодна сувязь з навотля ’ац сябе’, што выводзіцца з навотліў (гл.), у гэтым выпадку адносіны названых слоў былі б падобны да польск. naścież і naoścież ’насцеж’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разама́ра ’неахайны чалавек; пудзіла’ (Нас., Гарэц. 1). Паводле Насовіча (там жа), ад размара́ць (гл. мара́ць ’пэцкаць’), што выклікае словаўтваральныя цяжкасці; хутчэй, да ма́ра ’прывід, страшыдла, пачвара’ (гл. мара́ 1) з узмацняльнай прыстаўкай раз(а)‑ (гл. раз-), параўн. разне́слух ’вялікі неслух’ (Нас.), раздо́бры ’вельмі добры’, раздаўны́м даўно́ ’вельмі даўно’. Не вельмі ясныя адносіны да чэш., славац. rozmar ’капрыз, настрой’, што параўноўваецца з польск. rozmarzony ’адданы марам, летуценнік’ (Махэк₂, 520), тады да mara ’летуценне’ (гл. ма́ра).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
звяза́цца, звяжу́ся, звя́жашся, звя́жацца; звяжы́ся; зак.
1. з кім-чым. Устанавіць сувязь, зносіны з кім-, чым-н.
З. па тэлефоне.
2. з кім-чым. Устанавіць якія-н. (пераважна заганныя) адносіны з кім-н.
З. з нягоднікам.
3. з чым. Узяцца за што-н. (цяжкае або заганнае).
З. з непасільнай працай.
|| незак. звя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Не трэба з забіякамі з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ідэ́я, -і, мн. -і, ідэ́й, ж.
1. Паняцце, уяўленне, якое адлюстроўвае рэчаіснасць у свядомасці чалавека і выражае яго адносіны да навакольнага свету; уяўны вобраз чаго-н.
Патрыятычныя ідэі.
Ідэі дабра і справядлівасці.
2. Асноўная, галоўная думка твора, якая вызначае яго змест.
І. рамана.
3. Думка, задума, план.
Падаць ідэю.
|| памянш., разм. ідэ́йка, -і, ДМ ідэ́йцы, мн. -і, ідэ́ек, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
напе́радзе, прысл. і прыназ.
1. прысл. На нейкай адлегласці перад кім-, чым-н.
Ісці н.
Н. быў лес.
2. прысл. У будучым.
У цябе яшчэ ўсё н.
Н. была цікавая работа.
3. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, на некаторай адлегласці перад якімі хто-, што-н. знаходзіцца.
Ісці н. ўсіх.
Сесці н. каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)