Жо́ра ’жарабя’, жо́ря (Бяльк.). Памяншальнае ўсячэнне жарабя (гл. жарабец) з пераносам націску на першы склад. Для ўсячэння падставай магло быць падвядзенне пад мадэль кароткіх назваў малых жывёл (ягня, цяля, дыял. ваўча, казя, каця, Сцяц., Афікс. наз., 197), звязанае з усячэннем паўторнай суфіксацыі (параўн. ласянёнак і ласё, там жа, 201). Няясны націск. Не выключана кантамінацыя з жэрці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пры́казка, ‑і, ДМ ‑зцы; Р мн. ‑зак; ж.
1. Устойлівае вобразнае выслоўе павучальнага зместу, якое носіць абагульняючы характар. Нічога ў спадчыну не даў мне бацька, Апроч вядомай прыказкі людской: «Менш гавары, а болей слухай, Сёмка». Глебка. «Ліслівае цяля дзве маткі ссе». Вы гэту прыказку напэўна чулі ўсе. Крапіва.
2. Прыгаворка, зачын казкі. Гэта прыказка, а казка наперадзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перавяза́ць, -яжу́, -я́жаш, -я́жа; -яжы́; -я́заны; зак.
1. каго-што. Налажыць павязку на каго-, што-н.
П. раненага.
П. рану.
2. каго-што. Абвязаць з усіх бакоў крыж-накрыж.
П. пасылку шпагатам.
3. што. Развязаўшы, завязаць іначай.
П. хустку.
4. каго-што. Звязаць, павязаць усё, многае або усіх, многіх.
П. усе рэчы.
5. каго. Навязаць на новым месцы.
П. цяля.
|| незак. перавя́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. перавя́зка, -і, ДМ -зцы (да 1—3 і 5 знач.) і перавя́званне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыпусці́ць, -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак.
1. каго (што) і да каго. Дапусціць да злучкі, да ссання малака (спец.).
П. жарабка.
П. цяля да каровы.
2. што і чаго. Выпусціць затрыманае.
Карова малака не прыпусціла.
3. Пабегчы хутчэй (разм.).
П. наўздагон.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць ісці з большай сілай (разм.).
Дождж прыпусціў.
5. што. Зрабіць шырэйшым, даўжэйшым (спец.).
П. сукенку ў падоле.
|| незак. прыпуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. пры́пуск, -а, м. (да 1 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
круце́ль, ‑цяля́, м.
Разм. Хітрун, махляр. Такой лісліваю прымоўкай Сустрэў пан Богут бабыля, Каб акруціць сваёй вяроўкай, Дасціпным ходам круцяля. Колас. У гэтым Платон не зусім памыляўся: частка завознікаў пасля яго памолу шукала іншых млыноў, а праз людзей з гневам перадавалі, што Саковічы — мярзотнікі, басякі, жулікі і круцялі і што іх ай як добра было б на асіне павесіць! Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГЕРТ Зіновій Яфімавіч
(21.9.1916, Масква — 18.11.1996),
расійскі акцёр тэатра і кіно. Нар. арт. СССР (1990). З 1945 у Цэнтр. т-ры лялек пад кіраўніцтвам С.Абразцова, з 1988 у Маскоўскім т-ры імя М.М.Ярмолавай. Вострахарактарны, пераважна камедыйны акцёр. Майстар эпізоду. У яго творчасці спалучаліся сумны гумар, іронія і скептыцызм з тонкай лірыкай. З 1958 у кіно. Здымаўся ў фільмах: «Фокуснік», «Залатое цяля», «Печкі-лавачкі», «Аўтамабіль, скрыпка і сабака Клякса», «Уцёкі містэра Мак-Кінлі», «Казкі, казкі... казкі старога Арбата», «Ключ без права перадачы», «Біндзюжнік і кароль», «Фауст» і інш. Аўтар п’есы «Пацалунак феі» (разам з М.Львоўскім).
т. 5, с. 200
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
cielę
н. цяля;
cielę morskie заал. нерпа (Phoca hispida);
ruszyć konceptem jak martwe cielę ogonem — іран. ляпнуць, як лапцем па цымбалах
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
АЎЦАБЫ́К,
мускусны бык (Ovibos moschatus), жывёла сям. пустарогіх атр. парнакапытных. Трапляецца ў Грэнландыі і на некаторых а-вах Канадскага арктычнага архіпелага. Колькасць невялікая, ахоўваецца. У ледавіковы перыяд жыў на Беларусі.
Даўж. цела да 2,5 м, выш. ў карку да 1,45 м, маса да 300 кг. Поўсць цёмна-бурая, доўгая (да 0,9 м) і густая. Рогі ў самцоў і ў самак, даўж. да 0,73 м. Корміцца лішайнікамі, мохам, травой. Цяжарнасць каля 9 месяцаў. Нараджае 1 цяля раз у 2 гады. Акліматызаваны ў Нарвегіі і на в-ве Шпіцберген, распачата акліматызацыя на в-ве Урангеля і на п-ве Таймыр. У шэрагу краін аўцабыкоў трымаюць на фермах.
т. 2, с. 123
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
припусти́ть сов., в разн. знач. прыпусці́ць;
припусти́ть телёнка к коро́ве прыпусці́ць цяля́ да каро́вы;
припусти́ть коня́ к сто́гу прыпусці́ць каня́ да сто́га;
припусти́ть пла́тье в подо́ле прыпусці́ць суке́нку ў падо́ле;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пераво́з, -зу м.
1. (действие) перево́з; (через реку — ещё) перепра́ва ж.;
2. (место) перево́з, перепра́ва ж.;
◊ за мо́рам цяля́ — паўрубля́, ды рубе́ль пераво́зу — посл. за мо́рем телу́шка — полу́шка, да рубль перево́зу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)