Пасрэ́днік ’той, хто садзейнічае пагадненню, здзелцы, дапамагае наладзіць кантакт’ (ТСБМ). Укр.посеред́ник ’тс’, ’міравы пасрэднік’, рус.посре́дник ’пасрэднік’, польск.pośrednik, pośrzednik, postrzednik, н.-, в.-луж.posrědnik, чэш.prostřednik, славац.prostredník, славен.posrédnik, серб.-харв.по̀средник, макед., балг.посредник. У слав. мовы трапіла рознымі шляхамі. У бел., паводле Жураўскага (Матэр. IV Міжнар. з’езда слав. Мн., 1958, 51), прыйшло з ц.-слав. праз рус. Да ст.-слав.посреѣдьнъ ’які знаходзіцца пасярэдзіне’, прасл.serdъ > сярэдзіна (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́цек
1. Паглыбленне, жалабок раўка, сярэдзіна сухога рэчышча, дзе ў час дажджу ці вясной цячэ вада (Слаўг.).
2. Паніжанае месца на адложыстым схіле ўзгорка, дзе звычайна збягае вада (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
ВІ́ЦЭ-АДМІРА́Л
(ад лац. vice замест, узамен + адмірал),
воінскае званне вышэйшага афіцэрскага складу ў ВМФ (ВМС) многіх дзяржаў. У эпоху паруснага флоту (17 — сярэдзіна 19 ст.) віцэ-адмірал камандаваў авангардам (перадавой часткай сіл) і быў нам. адмірала. У Расіі званне ўведзена ў 1699 (існавала да 1917), у СССР — у 1940; існуе ў ВМФ Расійскай Федэрацыі (адпавядае ген.-лейт. ў арміі). У сав.ВМФ званне віцэ-адмірала мелі ўраджэнцы Беларусі В.П.Дрозд, Г.М.Халасцякоў і інш.
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
сарцаві́на, ‑ы, ж.
1. Унутраная частка сцябла (ствала) або кораня раслін. Ссеклі злыдні дзіва-дрэва, Сэрца вынялі з яго, Каб не чулі болей спеву Найдзіўнейшага таго, А дубок без сарцавіны Злосна кінулі на дол.Колас.Дзесяць год! За гэты тэрмін дрэва Дзесяць раз убор зялёны зменіць, Дзесяць пакаленняў салаўіных Выкалыша на сваіх галінах, Дзесяць залатых кругоў адложыць, Як пярсцёнкаў, каля сарцавіны.Танк.// Унутраная накрытая абалонкай частка плода. Сарцавіна яблыка.
2. Сярэдняя частка, сярэдзіна чаго‑н. Хрусне, расколецца [камень] Напалавіну, — Блісне слязінкай Слюда сарцавіны...Лойка.//перан. Аснова, сутнасць чаго‑н.; асяродак. [Наталля Іванаўна:] — Ты [Валера] ва ўсім старайся асяродак разгледзець, сарцавіну.Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ме́жань1, ме́жань, межані́на ’ўзровень вады ў рэчцы’ (іўеў., Сцяшк. Сл.), ’доўгае сезоннае стаянне нізкіх узроўняў вады’ (ТСБМ; вілен., Яшк.). Укр.ме́жень, ме́жінь, рус.меже́нь ’сярэдзіна лета’. Да мяжа́ (гл.). (Фасмер, 2, 592).
Ме́жань2, ме́жынь ’веснавы рух сокаў у дрэвах’ (Бяльк.). Роднаснае да балтыйскіх лексем: усх.-літ.mẽdžias ’лес’, літ.mẽdė, лат.mežs ’тс’. Параўн. яшчэ і рус.смал., арл., калуж.меженя ’нізкія мясціны, дзе расце асіннік, — там дзяруць кару і лыка’ (КЭС). Гл. таксама і межаву́ха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пасяро́д, пасярёд, посерэ́д, пысярёд(ку), пасяро́дкі, пасяро́дку, пасярэ́дзіня, пасярэ́дзіне, даўг.пасярэ́дня ’сярод, у сярэдзіне’ (ТСБМ, Грыг., Нас., Гарэц., Шат., Касп.; КЭС, лаг.; трак., даўг., Сл. ПЗБ, Мат. Гом., Ян., ТС). Укр.посере́д, рус.посреди́, старое посеред; польск.pośród, ст.-польск.pośrzod, н.-луж.posrjeź, posrjeźa, ст.-чэш.postřed, postřied, славац. старое postred, славен. старое posrȇdi, серб.-харв.посре̏д, posrȉd, ст.-слав. — серб.-харв.посрѣдь, ст.-слав.посрѣдѣ, посрѣди, посрѣдоу. Прасл.po‑serd‑. Да па‑ і сярэдзіна (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
center
[ˈsentər]1.
n.
1) цэ́нтар -ру m., сярэ́дзінаf.
center of the solar system — цэнтар со́нечнае сыстэ́мы
the center of a room — сярэ́дзіна пако́ю
center of attraction —
а) цэ́нтар прыцягне́ньня
б) цэ́нтар ува́гі
2) цэ́нтар -ру, асяро́дак -ку m. (ме́сца, устано́ва)
a center of trade — гандлёвы цэнтр
3) гру́па ці асо́бы з уме́ранымі пагля́дамі
left of center — ле́вы (пра пагля́ды)
4) Sport цэнтар -ра m., асно́ўны гуле́ц
2.
v.t.
1) зьмяшча́ць (-ца) ў сярэ́дзіне
2) цэнтрава́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АГІ́Я-ТРЫЯ́ДА
(Hagia Triada),
паселішча неаліту і бронзавага веку каля в. Агія-Трыяда на в-ве Крыт, адзін з цэнтраў крыта-мікенскай культуры. Захаваліся рэшткі палаца («царскай вілы»), пабудаванага мінойцамі каля 1600 да н.э. Складаўся з жылых і інш. памяшканняў, упрыгожаных фрэскамі, ванных пакояў, тэрас. Выяўлены культавае памяшканне з алтаром і ахвярныя рэчы (статуэткі, посуд і інш.), керамічны саркафаг з выявамі сцэн пахавальнага рытуалу. Заняпад Агія-Трыяды звязаны з нашэсцем ахейцаў (сярэдзіна 15 ст. да н.э.).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Вярхо́віца ’верх галавы, сярэдзіна верхняй часткі галавы, дзе бывае лысіна’ (навагр., стаўб., З нар. сл.); ’лоб’ (стаўб., КЭС), верхо́віца ’цемя’ (петрык., Шатал.) узнікла ў выніку субстантывацыі прыметніка *вярховы ’верхні’ (< vьrx‑ovъ‑) пры дапамозе суф. ‑іц‑а (< ic‑a). Да верх (гл.). Параўн. ст.-рус.верхъ ’цемя, макаўка’ (з XVI ст.), верховица ’цемя, макаўка, верхняя частка галавы’ (з XVII ст.), рус.вяц., горк.верховка ’цемя галавы раскольніка, якое выстрыгалася, паводле звычаяў веры, як у ксяндза’, літ.viršū́nė ’вяршок, макаўка, вершаліна’, viršùgalvis, galvóvtršis ’цемя, макаўка’.