1. Прыняць якое‑н. рашэнне абдумаўшы, знайшоўшы ў сябе сілы, смеласць на гэта; асмеліцца, адважыцца. Устаць і пайсці, што ён ужо колькі разоў памыкаўся зрабіць, Лабановіч не рашыўся, не хочучы пакрыўдзіць гаспадара і гасцей.Колас.Старанна абтрасла [Хіма] снег ад лапцей, падумала. Рашылася пайсці. Прайшла адзін пакой, другі. За сталамі людзі сядзяць, пішуць.Каваль.
2. Атрымаць тое або іншае рашэнне. Задача рашылася. Ураўненне рашылася.
3.Разм. Страціць што‑н. [Бабка:] — Мы ўсяго, усяго рашыліся, толькі што на сабе засталося, ды так сюды і ўвайшлі.Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
appeal2[əˈpi:l]v.
1. апелява́ць; абска́рджваць;
appeal against the judge’s decision абска́рдзіць рашэ́нне суддзі́
2. прыця́гваць; падаба́цца; імпанава́ць;
His courage appealed to her. Ёй падабалася яго смеласць.
3. звярта́цца, закліка́ць;
I appeal to you to help them. Я заклікаю вас дапамагчы ім;
She appealed to him for mercy. Яна прасіла ў яго літасці.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Мат1 ’брыдкая лаянка’ (ТСБМ, Растарг., ТС), ма́та ’тс’ (ТС), ’голас’ (Нас., Бяльк.), ма́тавы голас ’роспачны, адчайны’ (Нас.), сесці ма́том ’не крануцца ў рост, не расці’ (напр., цыбуля) (ТС). Рус.пск., цвяр., смал., ярасл., арханг.мат ’крык, моцны голас’, наўг., валаг.ма́том ’вельмі моцна, вельмі многа’, наўг., ’мат’, ’прывід, страшыдла’, вяц. ’дурны’, матом ’адчайна, смела’. Бел.-рус. ізалекса. Паводле Мартынава (Бел.-рус. ізал., 70), лексема мат — запазычанне з гоц.moþs ’лютасць, шаленства, унутраная духоўная сіла’. Параўн. таксама ст.-англ.mōd ’смеласць’ і ст.-ісл.mōðr ’роспач’, ням.mit wildem Mut = рус.лихим матом.
Мат2 ’становішча ў шахматнай гульні’, ’безнадзейнае становішча’ (ТСБМ). З польск. ці рус., у якія праз ням.matt, schachmatt ці франц.échec et mat ’шах і мат’ < араб.eš šâh mât ’кароль памёр’ (Бернекер, 2, 25; Фасмер, 2, 579).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
го́радм. го́род;
○ во́льны г. — во́льный го́род;
гало́ўны г. — гла́вный го́род;
губе́рнскі г. — губе́рнский го́род;
зашта́тны г. — зашта́тный го́род;
◊ ні к сялу́ ні к ~ду — погов. ни к селу́ ни к го́роду;
го́рад-геро́й — го́род-геро́й;
адва́га (сме́ласць) гарады́ бярэ́ — погов. сме́лость города́ берёт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праяві́ць, ‑яўлю, ‑явіш, ‑явіць; зак., што.
1. Выявіць якую‑н. якасць, уласцівасць. Праявіць смеласць. Праявіць ініцыятыву. □ Усе гэтыя дні Сузан хадзіў вясёлы і ўзрушаны. Ён праявіў нават пэўную энергію і заклапочанасць.Лынькоў.Вася нават не чакаў, што строгі, суровы на выгляд капітан праявіць такую ўвагу да яго.Краўчанка.
2.Спец. Пры дапамозе праявіцелю ператварыць нябачны адбітак на плёнцы, пласцінцы ў бачны. Калі плёнку праявілі і разгледзелі фатаграфію, то аказалася, што на ёй.. бачны таксама і белы гіпсавы дыск.Матрунёнак.
•••
Праявіць сябе — выявіць свае вартасці ці недахопы, зарэкамендаваць сябе пэўным чынам. Раман і Аляксей думалі, што нарэшце яны змогуць праявіць сябе як героі.Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ветрыцца, ‑рыцца; зак.
1. Змяніцца, разбурыцца пад уздзеяннем ветру і іншых кліматычных умоў. Выветрыліся скалы. □ Некалі вывернутыя з магістральнага канала вялікія масы торфу ўжо выветрыліся.Паслядовіч.// Знікнуць пад уздзеяннем ветру, свежага паветра. У хляве пахла прэлым сенам, ..пылам і яшчэ нечым кіслым, відаць, конскім потам, які не выветрыўся за многія гады.С. Александровіч.
2.перан. Забыцца; знікнуць (пра пачуцці і пад.). Багата дзён прайшло з таго часу. Даўно выветрыліся з памяці тыя падзеі.Лынькоў.Сержант тады праўду казаў: «Размяк ты.., нянавісці ў цябе ні кроплі не асталося — выветрылася».Асіпенка.Нядаўняя смеласць, з якой ён абараняў Ганну, ужо выветрылася.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смець, смею, смееш, смее; незак., зінф.
1. Мець смеласць для чаго‑н., адважвацца на што‑н. Стаіць ён [вязень] супраць кабінета. Падняць не смее галавы І чуе — кліча вартавы: — Да пана следчага з павета!Колас.Надыдзе час чароўны, як заранка, Якога ты не смееш нават сніць: Ад звону кос прабудзішся на ранку, І ў працы ціха панясуцца дні.Тарас.Сегенецкі ў старыя часы не смеў дамагацца дружбы з «панам Зямковічам».Чорны.
2. Мець права на што‑н. На пярэдніх лаўках [у касцёле], бліжэй к ксяндзу, сядзелі паны. З простых людзей туды не смеў ніхто заходзіць.Чорны.
•••
Не смей(це)! — ужываецца як форма строгай забароны што‑н. рабіць. — Што вы робіце? — з гневам прамовіла .. [Ядвіся]. — Не смейце дакранацца да мяне!..Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ośmielić się
ośmiel|ić się
зак. асмеліцца, насмеліцца, адважыцца, наважыцца;
~ę się zauważyć, że ... — вазьму на сябе смеласць заўважыць, што...;
ona nie ~iłaby się tego zrobić — яна не наважылася б гэта зрабіць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
opuścić
зак.
1. апусціць;
~ć ręce перан. апусціць рукі;
2. прапусціць;
~ć okazję — прапусціць (правароніць) магчымасць (выпадак);
3. пакінуць;
~ć dom rodzinny — пакінуць бацькоўскі дом;
~ć żonę — пакінуць (кінуць) жонку;
odwaga mnie ~ła — смеласць пакінула мяне
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wágen
1.
vt
1) рызыкава́ць
2) адва́жвацца, нава́жвацца
◊ wer wagt, gewínnt — хто рызыку́е, той вы́йграе
den Hals [das Lében] ~ — рызыкава́ць галаво́й [жыццём]
frisch gewágt ist halb gewónnen — ≅ сме́ласць гарады́ бярэ́
2.
(sich) адва́жвацца, смець
ich wáge mich nicht zu ihm — я барся яго́ [падыйсці́ да яго́]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)