Verbum

Ляўконія ’мацыёла, Matthiola R. Br.’ (ТСБМ, Кіс.). З польск. lewkonia (як piwonia) з lewkoja ’тс’ (Брукнер, 678; Слаўскі, 4, 189–190). Да ляўкой (гл.).

Мелену́ць ’хутка пабегчы’ (ТС). Да малоць (гл.) з пераносам значэння ’малоць’ > ’хутка махаць (нагамі)’. Аб суфіксе ‑nǫ‑ti гл. Слаўскі, SP, 1, 44–45.

◎ Пасок ’насок лапця’ (б.-каш., Мат. Гом.). Утворана ад пас ’палоска лыка ў наску лапця’ і суфікса -ок < прасл. ‑okb (Слаўскі, SP, 1, 92).

Га́мтаць ’камячыць’ (БРС), гамта́ць ’тс’ (Сцяшк.). Калі гэта не запазычанне з польск. gmatać ’тс’ (з метатэзай гукаў: *гма́таць > га́мтаць), то роднаснае гэтаму польск. слову і іншым слав.: польск. gmatać, gmatwać, gmatusić, чэш. hmatati, славац. hmatati, укр. гма́та́ти. Гэту групу лексем Слаўскі (1, 298–299) выводзіць з прасл. *gъm‑at‑ati (*gъm‑atvati). Гл. агляд літ-ры і версій Слаўскі, там жа. Параўн. яшчэ бел. га́матны ’тоўсты, грубы, завялікі’ (гл.).

Гара́чка ’гарачка’ (БРС, Сцяшк. МГ), ’тыф’ (Шат., Касп.). Рус. горя́чка, укр. гаря́чка, горя́чка, польск. gorączka чэш. horečka і г. д. (гл. Слаўскі, 1, 319). У аснове ляжыць стары слав. дзеепрыметнік *gorǫt‑, *goręt‑ (гл. гара́чы), ад якога суфіксам ‑ka быў утвораны адпаведны назоўнік (Слаўскі, там жа; там і аб праблематыцы, звязанай з польск. суфіксам ‑cz‑). Вельмі няпэўна Шанскі, 1, Г, 145, які гэту групу слоў лічыць звязанай з дзеясловам тыпу рус. горячи́ть (?!).

Абгалага́ніць ’абстрыгчы дагала’ (Юрч.), абкалганіць ’абстрыгчы’ (Яўс.) ад польск. gałgan ’абрэзак’. Выбухное г у беларускім слове сведчыць аб яго польскім паходжанні, гл. Слаўскі, 1, 163.

Бэ́нбан ’частка малатарні, дзе круцяцца цапы ды абіваюцца снапы’ (КЭС, лаг.). З польск. bęben ’барабан; барабан у малатарні’ (аб польскім слове гл. Слаўскі, 1, 31).

Канты́чка ’зборнік духоўных песень і кантаў’, (ТСБМ, Нас., Гарэц., Нік. Очерки) запазычана з польск. kantyczka ’тс’, якое з лац. canticum ’песня, спеў’ (Слаўскі, 2, 46).

◎ Кі́блі ’посуд’ (Сцяшк. Сл.). Укр. кибель ’вядро, цэбар’. Запазычана праз польскае пасрэдніцтва (польск. kibel ’тс’) з ням. Kübel ’цэбар’ (Слаўскі, 2, 131; ЕСУМ, 2, 428).

Лыно ’выпоўзіны’ (Дразд.), стол. лыно́вышчэ, іўеў., лях. ліновішча, ганц. ліно́віско ’тс’ (Сл. ПЗБ). Да ліня́ць (гл.). Аб суфіксе ‑но гл. Слаўскі (SP, 1, 115–116).