ко́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм.
1. што. Стукнуўшы, разбіць. Кокнуць талерку. Кокнуць яйцо. // без дап. Трэснуць, лопнуць. Шклянка кокнула.
2. каго. Забіць, знішчыць. — А гэта не зброя? Сем паліцаяў кокнем, вось табе сем вінтовак. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
брыга́дніца, ‑ы, ж.
Разм. Жан. да брыгаднік. Сем брыгадніц выйшлі ў карагодзе. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сямімі́льны, ‑ая, ‑ае.
Даўжынёй у сем міль. Сямімільная адлегласць.
•••
Сямімільнымі крокамі гл. крок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
семе́ма
(ад гр. semaino = абазначаю)
адзінка моўнага зместу (сэнсу), суадносная з марфемай, сукупнасць сем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
знясі́лець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць бяссільным; аслабець, знемагчы. [Партызан] знясілеў дарэшты, патроны выстраляў, але аўтамата не кінуў. Карпюк. Сем дзён і сем начэй поўз салдат лесам, знясілеў ушчэнт і супакоіўся сярод росных траў і вільготных імхоў. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пя́тница пя́тніца, -цы ж.;
◊
семь пя́тниц на неде́ле погов. сем пя́тніц на ты́дні;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Семярня́ назоўнік з колькасным значэннем’ (Янк. 2), ‘лік сем’: нажала сем семярэнь (Барад.), ‘сямёрка’ (смарг., Сл. ПЗБ), семерня́ ‘семдзесят снапоў’ (ТС), семярэ́нька ‘тс’ (пух., Сл. ПЗБ), сюды ж семяры́цца ‘у сем разоў большым здавацца’ (Нас.). Параўн. укр. дыял. семерня́ ‘сямёра’. Вытворныя ад прасл. *sedmerъ, параўн. семяро́е ‘у сем разоў большае’ (Нас.), па тыпу пецярня. Значэнне ‘70 снапоў’, магчыма, вынік пропуску асноўнай адзінкі ўліку снапоў (= дзесятак). “Кратнасць” уласціва вытворным ад прасл. *sedmerъ у некаторым славянскіх мовах, параўн. в.-луж. sedmory ‘сямікратны’, што магчыма ў выніку скарачэння (пропуску) *kratъ ‘раз’, гл. ESJSt, 13, 797.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
семярны́, ‑ая, ‑ое.
Разм. У сем разоў большы (пра памеры, колькасць). У семярным памеры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сяміліне́йны, ‑ая, ‑ае.
З кнотам у сем ліній (у 9 знач.) (пра газавую лямпу).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усемяры́х, прысл.
Колькасцю ў сем асоб (рознага полу) або істот (ніякага роду). Працавалі ўсемярых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)