латышскі пісьменнік. Нар. паэт Латвіі (1977). Скончыў Латв.ун-т (1959). Друкуецца з 1956. Аўтар зб-каў вершаў «Зямля і мара» (1961), «Дынаміт сэрца» (1963), «Як свечка гарыць» (1971), «Скразняк» (1975), «З кветкай цудоўнай лілеі ў руцэ» (1979), «Напад матылькоў» (1988), кн. «Паэмы пра малако» (1977), кніг нарысаў «Дзённік паэта» (1965), «Курземітэ» (кн. 1—2, 1970—74), філас. мініяцюр «Эпіфаніі» (кн. 1—2, 1971—74) і інш., адметных зваротам да духоўнага аблічча сучасніка і нар. традыцый. Дзярж. прэмія Латвіі 1967. На бел. мову асобныя творы З. пераклалі Р.Барадулін, В.Сёмуха.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
нагоре́ть
1.сов., в разн. знач. нагарэ́ць;
свеча́ нагоре́ласве́чка нагарэ́ла;
га́зу нагоре́ло немно́го га́зу нагарэ́ла няшма́т;
2.безл., разг. (попасть) нагарэ́ць, папа́сці;
ему́ нагоре́ло от ма́тери яму́ нагарэ́ла ад ма́ткі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ля́мпа1, ля́нпа, ле́мпа, ле́нпа ’прыбор для штучнага асвятлення электрычным токам, газай, нафтай’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш., Бяльк., Шат., Касп., Сл. ПЗБ, Сцяц., Словатв.; драг., КЭС). Ст.-бел.лямпа (лампа) (XV ст.) ’тс’ запазычана са ст.-польск.lampa, якое з с.-в.-ням.lampe < франц.lampe < лац.нар.lampada < лац.lampas ’паходня, свечка, ліхтар, свяцільнік’ (Булыка, Лекс. запазыч., 103; Кюнэ, 72; Чартко, Бел. лінгв. зб., 151; Слаўскі, 4, 40–41).
Ля́мпа2, ля́мпачка ’шклянка (гарэлкі)’ (Нас.). Запазычана з польск.lampa (XVIII ст.), lampka (XIX ст.), ’шклянка для віна’ — першапачаткова форма шклянкі нагадвала лямпу (Слаўскі, 4, 41).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дагарэ́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Згарэць да канца ці да якога‑н. месца. Хата дагарэла. Адна абкураная печ сіратліва стаяла на вогнішчы.Шамякін.Вэня.. трымаў рукі ў саломе, пакуль запалка не дагарэла да пальцаў.Чорны.
2.(1і2ас.неўжыв.); перан. Перастаць свяціцца; патухнуць. А зара як дагарыць, Усё звоняць камары.Танк.
3.перан. Зачахнуць, памерці. Увосень здароўе Зосі вельмі пагоршылася, і яна дагарэла, як свечка, на віду ў любага чалавека.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пало́к, ‑лка, м.
1. Нары паміж печчу і ложкам або паміж печчу і супрацьлеглай сцяной уздоўж глухой сцяны ў сялянскай хаце. Нявестка, памыўшы посуд, прылягла на палку пры печы.Мыслівец.Усе распраналіся, клалі адзежу на палок ля печы ў адну кучу, рассаджваліся.Гаўрылкін.// Тое, што і пол 2 (у 1 знач.). Пры печы туляцца палаці, Уздоўж сцяны стаіць палок.Колас.Ад печы да супрацьлеглай сцяны быў пасланы палок з дошчак, засланы коўдрамі.Галавач.
2. Памост у лазні, на якім парацца. На палку, дзе звычайна парацца, гарыць свечка.Навуменка.
3.Спец. Падвесная платформа, з якой вядзецца будаўніцтва ствалоў шахт, руднікоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
анса́мбль пе́сні і та́нца — анса́мбль пе́сни и пля́ски;
◊ ні да та́нца ні да ружа́нца — ни бо́гу све́чка ни чёрту кочерга́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Све́тач ‘каганец, лучнік, прыстасаванне трымаць лучыну’ (ТСБМ, Нас., Касп., Бяльк., Жд. 2, Сл. ПЗБ; бялын., Нар. сл., Мат. Маг., ЛА, 4), перан. ‘пра тое, што з’яўляецца носьбітам праўды, свабоды і культуры’ (ТСБМ); іншыя варыянты: сьве́тыч (Бяльк.), све́таш, свя́таш, све́туш, світа́ч (Сл. ПЗБ). Укр.сві́та́ч ‘маленькі жалезны падсвечнік пры іконе, жалезная рашотка для лучыны ў палескай курной хаце’, све́тич, сві́тич ‘каганец, ліхтар’, рус. кніж. све́точ ‘вялікая свечка, ліхтар’ да паловы XIX ст., потым толькі ў пераносным значэнні ‘свяцільнік, зніч’ у высокім рытарычным стылі, гл. Вінаградаў, Этимология–1963, 87 і наст.; дыял. (зах.) светыч ‘прыстасаванне для асвятлення’, ст.-рус.свѣтычь ‘каганец, свяцільня’. Да асновы свет‑ (гл. свет, святло). Суфіксацыя выклікае цяжкасці. Для рускага слова Вінаградаў (там жа) першаснай лічыць форму светыч, а форма светоч магла ўзнікнуць па фанетычных прычынах у акаючых гаворках, а таксама пад уплывам марфалагічных змяненняў з-за ізаляванасці суф. ‑ыч‑, яго архаічнага і дыялектнага характару. Аднак Слаўскі (SP, 1, 103) выводзіць з пашыранага фармантам ‑jь суф. ‑okъ праславянскі суф. ‑očь, прадстаўлены ў польск.дыял.żarłocz ‘абжора’, widocz ‘прывід; уяўленне’ і інш., што не выключае яго рэалізацыі ў светач. Вярхоў (Бел. мова, 80 і наст.) дапускае магчымасць запазычання слова з рускай мовы, але падкрэслівае, што поўнасцю гэта можна сцвярджаць толькі для пераносных значэнняў беларускага слова, якія з’явіліся пад уплывам рускай мовы. Не выключана і адваротнае запазычанне ў рускую мову зыходнага светач, улічыўшы шырокае распаўсюджанне слова ў народнай мове, формы з канцавым націскам на суф. ‑а́ч і дзеяслоў све́таць ‘свяціць’ (іўеў., Сл. ПЗБ).
