БІЯЛАГІ́ЧНАЯ АЧЫ́СТКА сцёкавых водаў, метад ачысткі быт. і прамысл. сцёкавых водаў, заснаваны на выкарыстанні здольнасці арганізмаў (пераважна бактэрый) разбураць (мінералізаваць) забруджвальнікі арган. паходжання. Ажыццяўляецца на ачышчальных збудаваннях самастойна ці ў комплексе з мех., фіз.-хім. і інш. метадамі. Аэробная (з удзелам кіслароду паветра) мінералізацыя адбываецца на палях фільтрацыі, палях арашэння, у біялагічных сажалках, каналах, біяфільтрах, аэратэнках. Анаэробная (без прысутнасці кіслароду) — у двух’ярусных адстойніках і метантэнках. Ступень ачысткі сцёкавых водаў пры выкарыстанні метадаў біялагічнай ачысткі дасягае 98% (арган. рэчываў у вадзе практычна няма, вада не гніе, колькасць шкодных мікраарганізмаў зніжаецца). Для разбурэння і дэтаксікацыі «незгнівальных» сінт. рэчываў выкарыстоўваюць спец. штамы мікраарганізмаў, якія атрымліваюць у выніку штучнага мутагенезу.
Літ.:
Очистка производственных сточных вод. 2 изд. М., 1985.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
crumble
[ˈkrʌmbəl]1.
v.t.
1) крышы́ць, раскры́шваць, расьціра́ць на дро́бныя кава́лкі, раздрабля́ць
2) разбура́ць, разьбіва́ць, ні́шчыць
2.
v.i.
1) крышы́цца
2) абсыпа́цца
3) распада́цца, разва́львацца (пра мур)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
annihilate
[əˈnaɪəleɪt]
v.t.
1) зьніштажа́ць, зьнішча́ць, разбура́ць
The flood annihilated over thirty villages — Паво́дка зьні́шчыла больш за тры́ццаць вёсак
2) разьбіва́ць
to annihilate an army — разьбі́ць во́йска
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
shipwreck
[ˈʃɪprek]1.
n.
1) караблекрушэ́ньне n.
2) разьбі́ты карабе́ль
3) разбурэ́ньне, разьбіцьцё n. (пля́наў); руі́на f.
2.
v.t.Figur.
буры́ць, разбура́ць, руйнава́ць; ні́шчыць
3.
v.i.
цярпе́ць караблякрушэ́ньне
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
тру́шчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; незак., каго-што.
Разм.
1. Біць, крышыць на дробныя часткі. Ногі рвуцца самі, лезуць у снег, крышаць нешта цвёрдае і хрусткае пад сабою — гэта ступаюць на шкло, трушчаць яго на друзачкі...Пташнікаў.
2. Ламаць, крышыць, разбураць. А міны ўсё вылі і вылі, трушчылі дрэвы, ссякалі галлё, запальвалі зямлянкі.Шамякін.Там, дзе дзік ламачча трушчыць, Дзе мелодый — незлічона, У славутай нашай пушчы — Рай для птушак і вучоных.Панчанка.
3. Знішчаць каго‑, што‑н. [Соміку] яскрава ўявілася, як рушыцца ўніз грузны кавалак, падбірае, камечыць і трушчыць пад сабою Рыгора.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ruiníeren
vt
1. (з)руйнава́ць, вынішча́ць
2) падрыва́ць, разбура́ць, губі́ць;
séine Gesúndheit ~ падрыва́ць сваё здаро́ўе
2. ~, sich
1) банкрутава́ць
2) марна́ваць сваё здаро́ўе
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
úmstürzen
1.
vt
1) пераку́льваць, разва́льваць, разбура́ць
2) звярга́ць, скіда́ць (уладу)
2.
vi(s)
1) па́даць, абва́львацца, абрына́цца
2) па́сці (пра грамадскі лад, уладу)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
1) пля́ма на це́ле (рубе́ц пасьля́ ра́ны, радзімая пля́ма і пад.)
2) зага́на f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АНТАНІМІ́Я,
тып семантычных адносін лексічных адзінак, якія маюць процілеглае значэнне (антонімаў). Антанімічныя пары належаць да адной часціны мовы: назоўнікаў («дабро — зло»), прыметнікаў («шырокі — вузкі»), дзеясловаў («браць — аддаваць»), прыслоўяў («далёка — блізка»). Паводле структуры падзяляюцца на аднакарэнныя («замкнуць — адамкнуць») і рознакарэнныя («сумны — вясёлы»). Вылучаюць поўную, няпоўную (частковую) і кантэкстуальную антанімію. Поўныя антонімы адрозніваюцца ўсімі сваімі значэннямі («будаваць — разбураць»); частковыя супрацьпастаўляюць па адным або некалькіх значэннях («радасць — смутак»); кантэкстуальныя ўспрымаюцца толькі ў пэўным кантэксце: «Ласка і гнеў, ціша і бура! Я вітаю вас, калі вы прыходзіце ў сваім часе, калі выконваеце вы адвечную волю жыцця» (Я.Колас). Мнагазначнае слова можа мець антонімы да кожнага ці некалькіх сваіх значэнняў («глыбокая рака — мелкая рака», «глыбокія веды — павярхоўныя веды»). Антанімія не ўласцівая словам з канкрэтным значэннем («шафа», «бяроза», «стадыён»), вузкаспец. тэрмінам, уласным імёнам, лічэбнікам, займеннікам і службовым словам.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Кача́ць ’качаць’ (ТСБМ, БРС, Касп., Сцяшк. МГ); ’качаць бялізну’, ’качаць, валяць’, ’раскачваць цеста’ і г. д. Параўн. ст.-рус.качати ’гайдаць, хістаць’, рус.кача́ть ’калыхаць, хістаць’, укр.кача́ти ’катаць’, ’качаць бялізну’, ’качаць цеста’. Далей параўн. польск.дыял.kociać się ’качацца, валяцца і да т. п.’, чэш.káceti ’валіць, разбураць’, káceti se ’валіцца’, ст.-славац.káceť ’рубіць (лес)’, славац. (дыял.) kácat sa ’хістацца’. У аснове гэтага дзеяслова са шматлікай семантыкай, але досыць празрыстай формай, ляжыць зыходнае *katjati (sę), якое з’яўляецца ітэратыўна-дуратыўным утварэннем да прасл.*kotiti. Пры гэтым атрымліваецца аблаўтная форма вакалізма (a < ō < о). Параўн. Трубачоў, Эт. сл., 164.