Адчуваць злосць; сердаваць на каго‑, што‑н. [Дзед Мікалай] не думаў пакідаць працу і вельмі злаваўся, калі бабка Вікця ўпікала, што ён цэлымі днямі прападае на ферме.Даніленка.Злуецца Аленка сама на сябе, аж палец кусае.., а нарэшце і заплакала нават.Колас.//перан. Бушаваць, лютаваць (пра з’явы прыроды). Пяты дзень злавалася пурга.Звонак.Вясной .. [рака] выходзіць з берагоў, Шуміць, Паводкай плешча і злуецца.Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
даганяць, наганяць, гнаць, гнацца, насцігаць; праследаваць (абл.) □ наступаць на пяты, ісці па пятах
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Пя́тніца1 ’пяты дзень тыдня’ (ТСБМ, Ласт., ашм., Стан.; брасл., астрав., шчуч., Сл. ПЗБ), пʼя́тніца ’тс’ (Бес., ТС), памянш. пя́ценка ’тс’ (Ян.), укр.пʼя́тниця, рус.пя́тница, стараж.-рус.пятьница ’тс’. Вытворнае ад *pętь (гл. пяць); лічыцца частковай калькай з грэчаскай мовы, параўн. н.-грэч.πέμπτη ’чацвер’, паколькі, паводле візантыйскай хрысціянскай традыцыі, тыдзень лічыўся пачынаючы з нядзелі. Лічэнне ад панядзелка, пры якім пятніца была пятым днём, як мяркуецца (гл. Машынскі, Зб. Шымчаку, 283), увёў Мяфодзій. Параўн. пято́к (гл.).
Пятніца2 ’кураслеп, Anemone rammculoides L.; чубатка, Corydalis Medis.’ (Бейл.). Няясна. Магчыма, народнаэтымалагічнае асэнсаванне (табуізацыя?) адной з народных назваў кураслепу — пянікніца (Кіс.), няяснага паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кишка́в разн. знач. кі́шка, -кі ж.;
◊
вы́мотать все кишки́ вы́матаць усе́ кі́шкі;
вы́пустить кишки́(убить) вы́пусціць кі́шкі;
кишка́ тонка́ кі́шка то́нкая; ко́раткі пя́ты;
надорва́ть (порва́ть) кишки́ со́ смеху парва́ць кі́шкі са сме́ху.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пя́тыйпя́ты;
◊
пя́тое колесо́ в теле́ге пя́тае ко́ла ў во́зе;
с пя́того на деся́тое (пя́тое че́рез деся́тое) пя́тае це́раз дзяся́тае;
ну́жен (нужна́, нужно́) как соба́ке пя́тая нога́ патрэ́бен (патрэ́бна) як саба́ку пя́тая нага́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ме́зенец ’пяты, самы малы палец на руцэ і назе’ (ТСБМ, Нас., Растарг.), арш.ме́зініц, уздз.мі́зі́нец, мазыр.мезі́нчык, шальч.мязі́нчык (КЭС, Сл. ПЗБ), ме́зенік, мізіні́к ’тс’ (ТС), ме́зінец ’меншы, апошні сын’, мі́зіная (дачка) ’апошняя’ (Нас., Растарг., Федар. 2). Укр.мизи́нець ’тс’, ’мезенец’, рус.мизи́нец ’тс’, мизи́нный ’малодшы’, рус.ц.-слав.мѣзиньць, польск.miziniec ’тс’, ст.-чэш.mězenec, mezenec, чэш. ’безымянны палец’, славен.mezȋnec, mezȋnek ’малодшы сын’, ’мезенец’, серб.-харв.мје̏зимац, мљѐзимац, мѐзимац ’тс’, ’маленькі’, чак.mezinac, mazinac, лікск. мези́нак, балг.мизи́нец ’апошні сын’. Прасл.měz‑in‑ьcь (параўн. літ.mažỹnikas ’маленькі’). Утварылася ў выніку намінацыі словазлучэння mezinъ pьrstъ (або palьcь). Да ме́дзены (гл.). Параўн. таксама Мартынаў, Балто-слав.-ит. изогл., 30–31.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Sócke
f -, -n шкарпэ́тка
auf den ~en géhen* — ісці́ ці́ха [бясшу́мна]
◊ j-m auf den ~n sein — наступа́ць каму́-н. на пя́ты
sich auf die ~n máchen — уцячы́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
piąty
piąt|y
пяты;
~a godzina — пяць гадзін;
jedna ~a — адна пятая;
~e przez dziesiąte — пятае цераз дзесятае;
~e koło u wozu — пятае кола ў возе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пункт
(лац. punctum = кропка)
1) месца ў прасторы, якое прызначана для чаго-н. ці чым-н. адрозніваецца ад іншых (напр. камандны п., населены п.);
2) невялікі раздзел, асобнае палажэнне якога-н. тэксту (напр.пяты п. інструкцыі);
3) момант у развіцці падзей, дзеяння (напр. кульмінацыйны п.);
4) тэмпературная мяжа, пры якой рэчыва змяняе свой стан (напр. п. кіпення, п. плаўлення).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)