апраўда́нне, ✂, н.

  1. гл. апраўдаць.

  2. Довад, якім можна апраўдаць, вытлумачыць што-н.

    • Для яго ўчынкаў няма апраўдання.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

беспара́дкавы, ✂.

  1. У якім няма парадку, бессістэмны.

    • Беспарадкавыя награмаджэнні будынкаў.

  2. Неарганізаваны, стыхійны.

    • Беспарадкавая мітусня.

|| наз. беспарадкавасць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

чык у знач. вык. (разм.).

Ужыв. для абазначэння кароткага адрывістага гуку, дзеяння.

  • Нажом ч. — і пальца няма.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

вол, вала, м.

Кастрыраваны самец буйной рагатай жывёлы. Запрэглі мы дзве пары валоў — паехалі. Якімовіч.

•••

Вол пад’ярэмны — пра таго, хто многа і цяжка працуе.

З блыхі вала рабіць гл. рабіць.

Ні вала ні кала (няма) у каго — пра вялікую беднасць каго‑н.

Працаваць (рабіць), як чорны вол — рабіць не пакладаючы рук.

(Прыйшоўся) як вол да карэты — пра каго‑н., хто аказаўся недарэчным у нейкіх абставінах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

не́кого мест. няма́ каго́, не́кага; см. не́кто.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

нет

1. отрицательная част. не;

да и́ли нет? так ці не?;

нет ещё не яшчэ́;

а то нет? разг. а хі́ба́ не?, а хі́ба́ не так?;

ника́к нет уст. не;

2. (не имеется) безл., в знач. сказ. няма́;

у меня́ нет вре́мени у мяне́ няма́ ча́су;

3. в знач. сущ. няма́; нішто́;

свести́ (стеса́ть, спили́ть) на нет зве́сці (счаса́ць, спілава́ць) на нішто́;

◊

слов нет што і каза́ць;

нет и нет, нет как нет няма́ і няма́;

нет того́, что́бы няма́ таго́, каб;

нет, нет да и… няма́, няма́ (не, не) ды і…;

на нет и суда́ нет як няма́, дык няма́;

нет ху́да без добра́ посл. няма́ лі́ха без дабра́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

выпадаць, ✂; незак.

  1. гл. выпасці.

  2. не выпадае —

    1. няма магчымасці.
      • Узяцца за гэту работу ўсё не выпадае;
    2. няма зручнага моманту.
      • Усё былі незнаёмыя людзі і падыходзіць да іх не выпадала;
    3. нельга, непрыстойна.
      • Ён — інтэлігент, і яму, як ён лічыць, не выпадае займацца такой работай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

ахво́та, -ы, ДМ -во́це, ж., да чаго або з інф.

Жаданне, імкненне задаволіць якія-н. свае патрэбы, імкненні, схільнасці, захапленні. А. вучыцца. Дзе няма ахвоты, там няма работы (прыказка). Мне спяваць а.

◊

Ахвота бярэ (разм.) — ёсць жаданне да чаго-н.

Сагнаць ахвоту (разм.) — задаволіць жаданне, нацешыцца, здаволіцца чым-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

валаво́дзіцца, -во́джуся, -во́дзішся, -во́дзіцца; незак. (разм.).

Аддаваць залішне многа ўвагі і часу каму-, чаму-н.; няньчыцца. Няма часу з табой в.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

злад, -у м.: зла́ду няма́ разг. сла́ду нет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)