Абы́дзень ’штодня; за дзень, на працягу дня’ (Бяльк., Гарэц., Грыг.) да аб дзень, параўн. абынач ’што ночы, на працягу ночы’ (Бяльк.). Адсюль абыдзенны (Касп., Нас.). Магчыма, што значэнні гэтага слова ’штодня’ і ’на працягу дня’ адлюстроўваюць два амонімы: абыдзень ’на працягу дня’ (гл. абыдзеннік) < аб дзень і абыдзень ’штодня’ з аб‑ін‑дзень. Параўн. укр.обидень ’за адзін дзень’, ст.-рус.обыденый ’аднадзённы’. Ільінскі, РФВ, 66, 280; Праабражэнскі, 1, 633; Фасмер, 3, 111. Інакш Карскі 2-3, 78, згодна з якім у абыдзень бы дзеяслоўнага паходжання (3‑я асоба аорыста), як у абыгдзе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гары́шча, ‑а, н.
Тое, што і гара (у 3 знач.). У франтоне — акенца, праз якое цэдзіцца на гарышча скупое святло летняй ночы.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расцялі́цца, ‑целіцца; зак.
Разм. Ацяліцца (звычайна з цяжкасцямі). [Альбіна:] — Пярэстая ніяк не магла расцяліцца, дык я мо з палавіны ночы таўклася на ферме.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́начпрысл.
1. (знаступленнемночы) mit [vor] Náchtanbruch;
2. (наначнычас) über Nacht [für die Nacht];
заста́цца на́нач über Nacht [für die Nacht] bléiben*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
2. Стаць, зрабіцца больш працяглым, доўгім. Дзень падоўжыўся. Ночы падоўжыліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
це́мрань, ‑і, ж.
Разм. Тое, што і цемра (у 1 знач.). Бразнула пад Астапавай рукой клямка каліткі, спрытна намацаная ім у цемрані ночы.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
rehearse[rɪˈhɜ:s]v.
1. рэпеці́раваць;
The mu sicians were rehearsing until 2 o’clock in the morning. Музыканты рэпеціравалі да дзвюх гадзін ночы.
2.fml паўтара́ць; пералі́чваць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ве́чар, -а, мн. вечары́і (з ліч. 2, 3, 4) ве́чары, вечаро́ў, м.
1. Час сутак ад канца дня да надыходу ночы.
Зімовы в.
Прыйшлі дамоў пад в.
2. Грамадскі вячэрні сход, прысвечаны якой-н. даце.
Урачысты в.
В. сустрэчы з ветэранамі.
|| памянш.вечаро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 знач.).
|| прым.вячэ́рні, -яя, -яе (да 1 знач.).
Вячэрняя школа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
і́ней, ‑ю, м.
Від атмасферных ападкаў: ледзяныя крышталікі, якія ўтвараюцца ў выніку ахаладжэння вадзяной пары ў ясныя і ціхія ночы і асядаюць тонкім слоем на глебе, дрэвах і інш.; параўн. шэрань. Днём яшчэ цёпла, а ночы — золкія.., і ранкамі на бульбоўніку, на траве белыя махры інею.Мележ.Пад раніцу ўжо браліся замаразкі, трава і лісце кустоў пакрываліся шараватым інеем.Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збудзі́ццасов., в разн. знач., разг. пробуди́ться, просну́ться;
з. сяро́д но́чы — пробуди́ться (просну́ться) среди́ но́чи;
по́ле ~лася вясно́ю — по́ле пробуди́лось весно́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)