набакі́р, прысл.
Ссунуўшы, ссунуўшыся на адзін бок, на вуха (аб манеры насіць галаўны ўбор). Напяваючы песню, насунуўшы шапку набакір, вяртаўся Ясь дамоў. С. Александровіч. Сцяпанаў быў у новенькай гімнасцёрцы, галіфэ, у зухавата ссунутай набакір фуражцы. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́зуха, ‑і, ДМ ‑зусе, ж.
1. Прастора паміж грудзямі і адзеннем. Трымаць за пазухай. Дастаць з-за пазухі. □ Мікола забраў лісткі, згарнуў, схаваў за пазуху... Навуменка. Стары ўзяў нож і засунуў за пазуху. Гурскі.
2. Спец. Поласць у некаторых частках цела. Лобная пазуха.
3. Спец. Паглыбленне паміж асновай ліста і сцяблом або паміж галінай і ствалом дрэва. Дзве паловы [дрэва] складалі нібы жалабок, а каля ліставой пазухі былі прычэплены шурпатыя галачкі. Маўр.
•••
Насіць камень за пазухай гл. насіць.
Як у бога за пазухай гл. бог.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
rzeszoto
rzeszot|o
н. рэшата;
~em wodę nosić — рэшатам ваду насіць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Лане́шча, на ланешны (насіць) ’на руках’ (рэчыц., Нар. сл.). Бел. рэгіяналізм, утвораны пры дапамозе суф. ‑(і)шна ад лоні (мн.), лоня ’лона’ (гл.). Адносна націску параўн. лано.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нагру́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Прызначаны для таго, каб насіць на грудзях; змешчаны на грудзях. Нагрудны значок. Нагрудны перадатчык. □ Старшы лейтэнант выняў з нагруднай кішэні камбінезона ручны гадзіннік, зірнуў. Мележ.
2. Які знаходзіцца на грудзях. Нагрудныя мышцы. Нагрудныя плаўнікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суперме́н, ‑а, м.
1. Іран. Чалавек, упэўнены ў сваёй перавазе над іншымі.
2. Герой дэтэктываў, коміксаў, кінабаевікоў і пад., надзелены нязвыклымі якасцямі, якія робяць яго непераможным, чароўна-абаяльным. Лёгка насіць вусікі супермена І торкаць ножкамі па паркетах. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́наш ’пук сухога лёну, вынесены з сушкі за адзін раз’ (Влад.). Ад выносіць (гл. насіць) з суф. ‑jь. Адносна суфіксацыі гл. Слаўскі, SP, 1, 80 і наст. Параўн. вынашай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Партсіга́р ’невялікая плоская каробачка, у якой носяць папяросы’ (ТСБМ). З рус. портсига́р ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79) < франц. porte‑cigare ’тс’ ад porter ’насіць’ і cigare ’сігара’ (ССРЛЯ, 10, 129).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарбано́ша ’скураная сумачка’ (Байк. і Некр.), торбано́шка, тырбано́шка ’скураная машна для грошай, якую носяць на поясе’ (Нас., Бяльк.). Складанае слова з торба (гл.) і насіць, ноша (гл.), параўн. механоша, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вытвара́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што і без дап.
Разм. Вырабляць, тварыць, вычвараць. [Раман:] — Здзекаваўся [князь] з людзей, забіваў іх бізунамі і такія вытвараў штукі, што ўрэшце і зямлі цяжка стала насіць яго. Колас. // Свавольнічаць, дурэць. [Васіль:] — Амелька, кінь ты жарты свае вытвараць. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)