нецярпе́нне, ‑я, н.

Недахоп, адсутнасць цярпення (пры чаканні чаго‑н.). Госці гарэлі ад нецярпення, але сядзелі паважна, нічым не выказваючы свайго прагавітага жадання кінуцца ў наступленне. Колас. — Сядай, Пятро, сядай ды хутчэй расказвай, — Лясніцкі ажно цёр ад нецярпення рукі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

баўтану́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак. і аднакр.

Разм.

1. Аб вадкасці — хлынуць у адзін бок.

2. Раптоўна пахіснуцца. Шапка з’ехала далёка на патыліцу: мусіць, баўтануўся моцна, паслізнуўшыся, Размысловіч. Шынклер.

3. З шумам кінуцца ў ваду. Баўтануцца ў возера.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Страмяну́ць ‘рынуцца’ (шчуч., З нар. сл.), ‘кінуць, кінуцца’ (Сцяшк. Сл.). Параўн. укр. стрімну́ти ‘кінуцца’. Роднаснае рус. стреми́ть ‘накіроўвацца, хутка рухацца’, серб.-харв. стре́мити ‘імкнуцца, прагнуць’, славен. stramíti ‘прагнуць’, балг. стремя́ се ‘імкнуцца, прагнуць’, макед. стреми се ‘тс’, ст.-слав. стрьмити ‘тс’. Прасл. *stremiti ‘накіроўваць, скіроўваць’, роднаснае *strьměti, *stromъ (гл. страміць). Паводле Младэнавай (Нов. в рус. этим., 224), узыходзіць да і.-е. *ster‑m‑ < *ster‑, што першапачаткова абазначала рух у любым кірунку. Гл. таксама Фасмер, 3, 775; Варбат, Этимология–1994–1996, 39; ЕСУМ, 5, 437–438.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Напопускі ’наўздагон’ (карэл., Сцяшк. Сл.). З на-, по- і пускаць, параўн. прыпусціць ’кінуцца бегчы’, рус. взапуски ’навыперадкі’ і інш., першапачаткова, відаць, ад папусціць ’уступіць, паддацца, даць сябе апярэдзіць’, словаўтварэнне як у наперагонкі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Про́мець ’нябачная сіла, якая вельмі хутка рухаецца’: кінуцца на про́мець ’стрымгалоў’ (Нас.), про́міццю ’стрымгалоў, вельмі хутка, імгненна, з рэзкімі рухамі’ (бялын., Янк. Мат.; в.-дзв., Сл. ПЗБ). Гл. прамётная, апраме́тная; параўн. таксама прокмець (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

каршу́н м. заал. Géier m -s, -;

каршуно́м кі́нуцца на каго-н. sich wie ein Géier auf j-n stürzen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

кулём нареч., разг.

1. кувырко́м, вверх торма́шками; ку́барем;

паляце́ў к. — полете́л кувырко́м (вверх торма́шками, ку́барем);

2. стремгла́в, о́прометью;

кі́нуцца к. — бро́ситься стремгла́в (о́прометью)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

матну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

1. Аднакр. да матацца ​1 (у 1 знач.).

2. Разм. Хутка пабегчы, кінуцца куды‑н. Матрона матнулася праз вуліцу, маючы кірунак да кватэры пісара. Колас. // Прамільгнуць. Перад вачамі матнулася таўсматая, з клункам за плячамі, жанчына. Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

níederschießen

*

I

vt прыстрэ́ліць, застрэ́ліць

II

vi (s) стрымгало́ў кі́нуцца (з вышыні)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

адваро́тны, -ая, -ае.

1. Які накіраваны ў супрацьлеглы папярэдняму руху бок.

Адваротнае вярчэнне.

Кінуцца ў а. бок.

2. Які прыводзіць да зыходнага выніку.

А. хімічны працэс.

Адваротнае ператварэнне тавару ў грошы.

3. Супрацьлеглы.

Адыманне ёсць дзеянне, адваротнае складанню.

А. сэнс.

4. Супрацьлеглы вонкаваму, левы бок прадмета.

Распісацца на адваротным баку паштоўкі.

Доказ ад адваротнага (наз.).

◊

Адваротны бок медаля — другі, супрацьлеглы, ценявы, непажаданы, адмоўны бок якой-н. справы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)