мача́жына Мокрае месца (Слуцк.). Параўн.: Па калдобінах, мачажынах і гацях Колькі зломана было калёс, карэтаў (ЛіМ, 4/XI 1966, 3).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

папаваро́чаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.

Разм. Варочаць доўга, неаднаразова; паварочаць многа чаго‑н. А колькі ён там, гаротнік, карчоў папаварочаў, колькі карэнняў пападраў, зямлю, як пух, вырабіў. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папаздзе́кавацца, ‑куюся, ‑куешся, ‑куецца; зак., з каго-чаго.

Разм. Здзекавацца доўга, неаднаразова. [Блецька:] — Колькі Гальвас папаздзекаваўся некалі з мяне, .. і колькі бывала каштавала грошай і здароўя дастаць у гэтага магната зямлі! Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папацяга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што і чаго.

Разм. Цягаць доўга, неаднаразова; пацягаць многа каго‑, чаго‑н. Міленькі мой татачка, колькі ж гэта ён бярвення папацягаў! Каліна. [Галя:] — Колькі я з імі нагаравалася, са сваімі хлопцамі, колькі папацягала ў вайну па лесе ды па балотах... Палтаран. [Жонка:] — Мала Адася папацягалі па астрогах? Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ilekroć

колькі разоў; кожны раз як; як толькі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

пападра́ць, ‑дзяру, ‑дзярэш, ‑дзярэ; ‑дзяром, ‑дзераце; зак., што і чаго.

Разм. Падраць многа чаго‑н.; драць доўга, неаднаразова. А колькі ён там, гаротнік, карчоў папаварочаў, колькі карэнняў пападраў, зямлю, як пух, вырабіў. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ *Летавішча, лётовище ’гадавое кола ў ствале дрэва’ (Нік.; ельск., ЛАПП), лун. летовішчэ ’кольца на розе, паводле якога можна вызначыць, колькі год карове’ (Шатал.). Суфікс -išče надае значэнне выніку дзеяння. Да летаваць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

квант

(ням. Quant, ад лац. quantum = колькі)

найменшая колькасць, на якую можа змяняцца дыскрэтная па сваёй прыродзе фізічная велічыня (дзеянне, энергія і інш.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

завяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак., што.

1. Змацаваць, злучыць канцы чаго-н. вузлом, бантам і пад.

З. вузел.

З. гальштук.

З. хустку.

2. Абматаўшы, змацаваць канцы бінту, вяроўкі і пад.

З. вочы.

З. мех.

З. парэзаны палец.

3. Распачаць, даць узнікнуць (таму, што названа назоўнікам).

З. бой.

З. перастрэлку.

З. гаворку.

З. знаёмства.

◊

Свет завязаць каму (разм.) — зрабіць перашкодай, пазбавіць свабоды дзеянняў.

Як завязаць (разм.) —

1) поўна, вельмі многа, колькі ўлезла.

Насыпаць мех як з.;

2) колькі можна, уволю.

Наеўся як з.

|| незак. завя́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. завя́зван­не, -я, н. і завя́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

мно́га, прысл.

1. У вялікай колькасці, дастатковай колькасці.

М. гадоў прайшло.

М. ведае.

2. у знач. вык. Больш, чым патрэбна.

Гэтага мне м.

3. (пры выш. ст. і з прыназ. «на»). Значна, у значнай ступені.

М. больш.

На многа раней.

◊

Ні многа ні мала (разм.) — якраз столькі, колькі трэба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)