частка Цэнтральнаеўраазіяцкай маладой платформы, якая адпавядае плошчы Заходне-Сібірскай раўніны, а на Пнзаходзіць на шэльф Карскага м. На З. абмежавана Урала-Новазямельскім выступам на ПдУ — Казахстана-Алтайскім і Кузнецка-Саянскім выступамі; на У прымыкае да Сібірскай платформы. Кустанайская седлавіна аддзяляе З.п. ад Туранскай пліты. Фундамент складзены з рознаўзроставых палеазойскіх складкавых парод, у цэнтр.ч. ёсць дакембрыйскія масівы. На паверхні фундамента рыфтавыя ўпадзіны субмерыдыянальнага напрамку, запоўненыя кантынентальнымі трыясава-юрскімі адкладамі. З мезазою на стан З.п. ўплывалі адмоўныя тэктанічныя рухі, якія паступова кампенсаваліся намнажэннем мезазойскіх і кайназойскіх адкладаў (магутнасць да 4—6 км). Гэтыя адклады стварылі платформавы чахол. На З.п. шмат прамысл. радовішчаў: нафты, газу (гл.Заходне-Сібірская нафтагазаносная правінцыя), вугалю, жал. руд, баксітаў, марганцавых руд, соды, вял. паклады торфу, Заходне-Сібірскі артэзіянскі басейн.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
зман, ‑у, м.
1. Словы, учынкі, дзеянні, якія наўмысна наводзяць іншых на памылкі. [Лена] шкадавала, што паддалася на зман, што не хапіла вытрымкі ў спрэчцы з Волькай.Ваданосаў.// Неадпаведнасць ісціне; падман. Надзя да пяці год лічыла няньку за маці. А калі неасцярожная суседка развеяла гэты зман, Надзя часта пачала плакаць, зрабілася яшчэ больш кволай і капрызнай...Шахавец.
2. Стан падманутага. Нельга захапляцца тым, чаго яшчэ няма, — пісаў Паходня. — Вы ўводзіце ў зман сваіх чытачоў, і тых, пра каго пішаце.Хадкевіч.
3. Памылковае, ілюзорнае ўяўленне. Якаў нібы і прачнуўся, але голасу не падаў — усё яму думалася, што гэта нейкі зман, бо не надта хто стукае, калі заходзіць да яго.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Віта́ць, віта́ю (БРС, Нас., Бяльк., Шат., Грыг., Гарэц., Мядзв.). Рус.вита́ть ’віншаваць; лунаць’, укр.віта́ти ’віншаваць; прымаць гасцей; заходзіць’, ст.-слав.витати ’жыць, знаходзіцца’, польск.witać, чэш.vítati, славац.s(vítať), в.-луж.witać, н.-луж.witaś ’віншаваць’. Сюды ж польск.zawitać і чэш.zavítati ’зайсці’, якое Махэк₂ (692) беспадстаўна аддзяляе ад vítati ’віншаваць’. Да гэтага ж дзеяслова рус.обита́ть, ст.-слав.обитати (< *обвитати, Фасмер, 3, 101). Слова роднаснае літ.vietà ’месца’, лат.vìeta ’тс’, pavietât ’мець жыллё’ (Праабражэнскі, 1, 85; Брукнер, 625; Фасмер, 1, 321). Першапачатковае значэнне ’жыць, знаходзіцца’, пазней на яго аснове развілося значэнне ’гасціць, знаходзіць прытулак’ і потым ’гасцінна сустракаць, віншаваць’, магчыма, пад уплывам віншавальнай формы *vitajь ’будзь з намі, застанься ў нас’ (Рудніцкі, 1, 400; Шанскі, 1, В, 109). Літ.vitóti ’віншаваць, прымаць гасцей’ з польск. (Скарджус, Slav., 239).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dock
I[dɑ:k]1.
n.
1) пры́стань f.
2) док -у m.
2.
v.t.
уво́дзіць карабе́ль у док
3.
v.i.
1) захо́дзіць, станаві́цца ў док
2) стыкава́цца
II[dɑ:k]1.
n.
1) цьвёрдая ча́стка хваста́
2) адсе́чаны, абця́ты хвост
2.
v.t.
абсяка́ць, абраза́ць
worker’s salary was docked — заро́бак рабо́тніка быў абрэ́заны
III[dɑ:k]
n.
ла́ва падсу́дных
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
смець, смею, смееш, смее; незак., зінф.
1. Мець смеласць для чаго‑н., адважвацца на што‑н. Стаіць ён [вязень] супраць кабінета. Падняць не смее галавы І чуе — кліча вартавы: — Да пана следчага з павета!Колас.Надыдзе час чароўны, як заранка, Якога ты не смееш нават сніць: Ад звону кос прабудзішся на ранку, І ў працы ціха панясуцца дні.Тарас.Сегенецкі ў старыя часы не смеў дамагацца дружбы з «панам Зямковічам».Чорны.
2. Мець права на што‑н. На пярэдніх лаўках [у касцёле], бліжэй к ксяндзу, сядзелі паны. З простых людзей туды не смеў ніхто заходзіць.Чорны.
•••
Не смей(це)! — ужываецца як форма строгай забароны што‑н. рабіць. — Што вы робіце? — з гневам прамовіла .. [Ядвіся]. — Не смейце дакранацца да мяне!..Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ábholen
vtзахо́дзіць, заязджа́ць (па каго-н., па што-н.)
j-n etw. ~ lássen* — пасыла́ць каго́-н. па што-н.
j-n am Báhnhof ~ — сустрэ́ць каго́-н. на вакза́ле
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
drop2[drɒp]v.
1. ка́паць
2. па́даць
3. кі́даць; выпуска́ць (з рук); кіда́ць (пісьмо ў скрынку);
drop anchor кі́нуць я́кар
4. зніжа́цца, спада́ць (пра цэны, тэмпературу, вецер і г.д.);
drop one’s voice паніжа́ць го́лас
5. : drop one’s eyesfml апуска́ць во́чы;
drop a stitch спуска́ць во́чка (у вязанні)
♦
drop dead рапто́ўна паме́рці
drop in[ˌdrɒpˈɪn]phr. v.захо́дзіць, наве́двацца
drop off[ˌdrɒpˈɒf]phr. v.
1. змянша́цца
2.BrE, infml задрама́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
тума́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., каго-што.
1.(1і2ас.неўжыв.). Засцілаць, закрываць сабой (пра пыл, дым і пад.). Дым туманіць далягляд.// Засціць што‑н. чым‑н. Часамі пастушкі .. туманілі неба дымам сухога [бульбоўніку].Чорны.
2. Завалакаць (вочы), перашкаджаць добра бачыць. [Антосіха] глядзіць на сваіх кватарантаў, і вочы яе туманяць слёзы.Кулакоўскі.//перан. Засціць (свядомасць, думкі); пазбаўляць здольнасці ясна разумець, успрымаць. Хмель помсты туманіў .. [Соміку] свядомасць.Крапіва.Скрыпелі да болю зубы, скрыпелі масніцы, злосць туманіла розум.Шашкоў.Усё цела .. [Яўхіма] поўнілася нецярплівай, гарачай прагай, якая ап’яняла, паліла, туманіла развагу.Мележ.//Разм. Рабіць няясным, незразумелым, блытаць. [Антон:] — Ведаеш, брыгадзір, давай на чыстату. Выкладвай, як яно было... І не тумань мне галавы!Савіцкі.І Змітрок не заходзіць. Яшчэ туманіць, што па справах да старасты. Разам на полі — не могуць дамовіцца.Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
КУНЯ́ЕЎ Станіслаў Юр’евіч
(н. 27.11.1932, г. Калуга, Расія),
расійскі паэт. Скончыў Маскоўскі ун-т(1957). З 1962 працаваў у час. «Знамя», Маскоўскай пісьменніцкай арг-цыі, з 1989 гал. рэдактар час. «Наш современник». Друкуецца з 1956. У паэт. зб-ках «Землепраходцы» (1960), «Завея заходзіць у горад» (1966), «Начная прастора» (1970), «Глыбокі Дзень» (1978), «Возера Безыменнае» (1983), «Маці — сырая зямля» (1988), «Вышэйшая воля» (1992) і інш. выяўляе адвечныя сувязі чалавека з прыродай, гісторыяй. Паэмы «Калужская хроніка» (нап. 1968—87), «Карабахская хроніка» (нап. 1973), «Сонечныя ночы» (нап. 1978), «Рускія сны» (нап. 1986) і інш. — спроба сінтэзу прозы і паэзіі ў паэме. Аўтар рамана «Сяргей Ясенін» (1995, з сынам С.Куняевым), зб. прозы і публіцыстыкі «Сярод шумнага балю» (1996), крытычных артыкулаў і інш. У некаторых творах бел. тэматыка. Асобныя вершы К. на бел. мову пераклаў П.Макарэвіч. Дзярж. прэмія Расіі 1987.
