Verbum

анлайнавы слоўнік

жывы́

1. (які жыве) lébend, lebéndig; lébhaft, quícklebendig (поўны жыцця);

жывы́я кве́ткі lébende Blúmen;

жыва́я істо́та lébendes [lebéndiges] Wésen [Geschöpf];

заста́цца сяро́д жывы́х am Lében bléiben*;

жывы́-здаро́вы gesúnd und múnter, heil und únversehrt;

на фатагра́фіі ён як жывы́ auf dem Fóto ist er wie lebéndig [so wie er leibt und lebt];

2. (ажыўлены, бойкі) lébhaft, rége; múnter, áufgeweckt (жвавы, порсткі); flink (спрытны);

жывы́я во́чы lébhafte Áugen;

◊

жыва́я вага́ Lébendgewicht n -(e)s, -e;

жыва́я мо́ва lébende Spráche;

ніво́днай жыво́й душы́ kéine Ménschenseele;

зачапі́ць каго-н. за жыво́е j-s wúnden Punkt tréffen*;

ні жывы́ ні мёртвы hálbtot, erstárrt (vor Schreck, Entsétzen)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

дры́гаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., чым.

Разм. Рабіць рэзкія, адрывістыя рухі (звычайна пра часткі цела). Мокры і напалоханы воўк дрыгаў нагамі і рваўся з усіх жыл. Чорны. [Бусляняты] часта ўзмахвалі крыламі, смешна дрыгалі нагамі і трохі ўзляталі над гняздом. Даніленка. // без дап. Разм. Уздрыгваць, біцца (пра сэрца). [Халімон:] (прыкладае вуха да грудзей пані) Жывая, сэрца дрыгае. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

lilt

[lɪlt]

жва́ва йгра́ць або́ пяя́ць

1) жыва́я пе́сьня або́ мэлёдыя

2) рытм -у m. (пе́сьні, ве́рша)

3) сьпе́ўная інтана́цыя

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

прыро́да, ы, ДМ -дзе, ж.

1. Усё існае ў Сусвеце, арганічны і неарганічны свет.

Законы прыроды.

Жывая п. (арганічны свет). Мёртвая п. (неарганічны свет: не расліны, не жывёлы).

2. Мясцовасць паза гарадамі (палі, лясы, горы).

Любавацца прыродай.

На ўлонні прыроды.

Выехаць на прыроду (разм.).

3. перан., чаго. Асноўная ўласцівасць, сутнасць (кніжн.).

П. атама. П. сацыяльных адносін.

◊

Ад прыроды або з прыроды — ад нараджэння, ад пачатку існавання.

З дрэнным зрокам ад прыроды.

Па прыродзе — па характары, па натуры.

Па прыродзе ён добры чалавек.

|| прым. прыро́дны, -ая, -ае.

Прыродныя багацці краю.

Прыродныя рэсурсы.

Прыродныя ўмовы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

са́ндвіч

[англ. sandwich, ад J. Sandwich = прозвішча англ. лорда (1718—1792)]

1) дзве складзеныя разам скібачкі хлеба з маслам, каўбасой або сырам паміж імі;

2) перан. жывая рэклама, чалавек, які на грудзях і спіне носіць рэкламныя плакаты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ёлка, ‑і, ДМ ёлцы; Р мн. ёлак; ж.

1. Тое, што і елка. Пад ёлкамі шарэлі штодня і ніклі апошнія лапікі снегу. Лынькоў.

2. Елка, ссечаная і ўпрыгожаная к святу Новага года. Навагодняя ёлка. □ Каля ёлкі карагоды, Песні, гутарка жывая... Колас. // Пра дзіцячае навагодняе свята з песнямі, танцамі вакол упрыгожанай ёлкі. Пайсці ў школу на ёлку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шматгало́ссе, ‑я, н.

1. Адначасовае гучанне, спалучэнне ў вакальным ці інструментальным творы некалькіх галасоў; поліфанія. Купалу найбольш вабіла жывая традыцыя народнай паэтыкі з яе фальклорна-рамантычнай ідэалізацыяй, прыцягвалі шматгалоссе, музыка, мелодыка, асацыятыўна-вобразны лад песні, легенды, паэтычнага падання. Навуменка.

2. Разм. Бязладны шум, які ствараецца многімі галасамі, гукамі, што гучаць адначасова. Сярод кірмашовага шматгалосся чуліся песні сляпых жабракоў. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БАБАДЖА́Н Рамз

(сапр. Бабаджанаў Рамз Насыравіч; нарадзіўся 1921),

узбекскі паэт. Нар. паэт Узбекістана (1981). Аўтар зб-каў вершаў «Падарунак» (1940), «Уздоўж даліны» (1949), «Таямніцы кахання» (1963), «Новыя рубаі» (1966), «Паклон каханню» (1980), паэм «Гутарка з дзедам» (1967), «Жывая вада» (1969, Дзярж. прэмія СССР 1972), «Хаям-намэ» (1978), «Юсуф і Зулейха» (1981). Яго лірыка адметная высокім грамадз. пафасам, тонкім майстэрствам.

т. 2, с. 178

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

крыні́ца, ‑ы, ж.

1. Натуральны выхад падземных вод на паверхню зямлі. Вуглякіслыя крыніцы. Мінеральныя крыніцы. Серавадародныя крыніцы. // Вадаём, які ўтвараецца на месцы выхаду падземных натуральных вод. Набраць вады ў крыніцы. □ Коціцца, ўецца далінкай крыніца, Б’ецца, плюскоча ў каменнях вадзіца. Купала.

2. перан.; чаго. Тое, з чаго бярэцца, чэрпаецца што‑н.; тое, што дае пачатак чаму‑н., служыць асновай для чаго‑н. Крыніца багацця. Крыніца радасцей. □ Народная, жывая мова, яе каларытная фразеалогія з’яўляюцца асноўнай крыніцай моўных сродкаў пісьменніка. Адамовіч. Прызнанне жыцця крыніцай мастацтва — асноўны прынцып рэалізму. У. Калеснік.

3. Спец. Пісьмовыя помнікі, дакументы, на аснове якіх пішуцца навуковыя даследаванні. Літаратурныя крыніцы.

•••

Біць крыніцай гл. біць.

Жывая крыніца — пра тое, што існуе ў сваім першапачатковым, натуральным стане. Стыхія народнай творчасці з дзіцячых гадоў акружала Самуіла Плаўніка, а беларуская мова яму была вядома з жывых крыніц.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

creature [ˈkri:tʃə] n.

1. стварэ́нне, жыва́я істо́та; чалаве́к;

a lovely creature чаро́ўнае стварэ́нне (звыч. пра жанчыну);

a poor creature бе́днае/няшча́снае стварэ́нне

2. крэату́ра;

creature comforts зямны́я дабро́ты/выго́ды

♦

a/the creature of smb./smb.’s creature fml (чый-н.) ста́ўленік

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)