1. Балець, пячы (ад апёкаў, раздражнення скуры, ран і пад.). Смылелі папечаныя пальцы, пахла дымам вопратка, аж блажыла; і глыбока-глыбока ныла ў сярэдзіне.Пташнікаў.Стаміўся я. Не слухаюцца ногі. Смыляць, гараць, нібы яны ў агні...Бялевіч.Дубянеюць ногі, смыляць паабдзіраныя аб калючы снег рукі.Грахоўскі.
2.перан. Трывожыць, мучыць (пра душэўны боль). [Ганна:] — Я не крыўдую на цябе, але сэрцу балюча. Смыліць яно, штодня смыліць.Лынькоў.[Гаварушка:] — Ужо і ў мяне душа пачынае смылець.Лобан.
3.Гарэць без полымя, слаба гарэць; тлець. Цьмяна смылеў на камінку гнілаваты корч.Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
flare2[fleə]v. пала́ць, я́рка гарэ́ць, успы́хваць; ускіпа́ць (таксама перан.)
flare up[ˌfleəˈʌp]phr. v.
1. успы́хваць
2. выбуха́ць (пра вайну, эпідэмію і да т.п.)
3. чырване́ць
4. ускіпа́ць, узгара́цца, узбуджа́цца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Пе́гаркі ’бульба з прыгаркамі’ (барыс., Шатал.). У выніку кантамінацыі лексем пе́гі ’вяснушкі, плямы’ і гарэць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
aflame
[əˈfleɪm]
adv., adj.
1) у по́лымі, у агні́
2) Figur. палымя́ны
to be aflame with eagerness — гарэ́ць ад нецярплі́васьці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Дуле́ць ’пыліць (у час красавання збажыны); гарэць без полымя, тлець’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле Сл. паўн.-зах., запазычанне з літ.dulė́ti ’трухлець, тлець’. Але параўн. рус.дыял.смал.дуле́ть ’гарэць, тлець, гнісці’ (Трубачоў, Эт. сл., 5, 154, зыходзіць з прасл.*dulěti, а Фасмер, 1, 551, рус.дуле́ть ’гніць’ звязвае з рус.дуль ’дупло’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
blaze2[bleɪz]v.
1. пала́ць, палымне́ць; я́рка гарэ́ць
2. зіхаце́ць, ззяць; блішчэ́ць;
The flowerbed blazed with different colours. Кветнік палыхаў рознымі колерамі.
3. кіпе́ць, вар’ява́цца;
blaze with fury кіпе́ць ад гне́ву
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Жэ́ўрэць ’тлець’ (КСТ). Укр.жевріти ’гарэць, тлець’, дыял. ’гаварыць’, балг.дыял.жевря се ’хныкаць, выпрошваць’. Варыянт адлюстравання ў бел.і.-е. кораня *geur, які прадстаўлены таксама ў жураць (гл). Параўн. жэўлець, жуляць. Супрун, Бюлетин за съпоставително изследване на български език с други езици, 1976, 5, 74–79, дзе адзначаецца і сувязь значэнняў ’гаварыць’ — ’гарэць’.
1. Страціць дом, маёмасць у выніку пажару, а таксама згарэць — пра ўсё, многае.
Адбудаваліся тыя, хто пагарэў.
Многія вёскі ў час вайны пагарэлі.
2.перан., без дап. і на чым. Пацярпець няўдачу (разм.).
П. на злоўжыванні службовым становішчам.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Гарэць некаторы час.
Свяча пагарэла і пагасла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ту́хнуць¹, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -не; тух, ту́хла; незак.
1. Пераставаць гарэць, свяціць; гаснуць.
Агонь тухне.
Свечка тухне.
2.перан. Слабець, памяншацца.
Надзея тухне.
|| зак.пату́хнуць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -не; пату́х, -хла, ату́хнуць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -не; ату́х, -хла істу́хнуць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -не; стух, -хла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)