Ненаві́дны ’ненавісны’ (Янк. 1, ТС), ’змрочны, пануры’ (ТС), ’агідны, брыдкі’ (бяроз., Шатал.), укр.ненави́дний ’ненавісны’, рус.ненавидный ’нядобразычлівы, злы’, польск.nienawidny ’ненавісны’, чэш.nenáviděny ’тс’, славен.nenáviden, серб.-харв.нена́видан ’зайздросны; пра таго, хто ненавідзіць’, ст.-слав.ненавидѣньнъ ’ненавісны’. Ад ненаві́дзець (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Суво́ры ’суровы’ (Беларусіка, 19, 226). Параўн. укр.суво́рій ’тс’, рус.дыял.суво́рый ’суровыя; сярдзіты; брыдкі’. Актуалізавалася ў сучаснай мове пад уплывам украінскай, дзе звязваецца з уве́рий ’крывы; упарты’ (ЕСУМ, 5, 465), гл. свара, сувірацца; семантычна змененае ў выніку збліжэння з суровы, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дурно́й
1. дрэ́нны, пага́ны, ке́пскі, благі́;
ду́рной вкус дрэ́нны густ;
2.(некрасивый) непрыго́жы; бры́дкі;
3.(глупый) прост. дурны́;
◊
ду́рной глаз пага́нае во́ка;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Брыды́ ’канцы клёпак ля дна кадушкі і да т. п.’ (Касп.). Таго ж паходжання, што і брыд2 ’рабро дошкі’ (гл.). Да слав.*bridъ (гл. бры́дкі) у яго першасным значэнні ’востры’. Параўн. яшчэ брыж1, брыд2, брэд. Брыды́ — семантычны архаізм, як і іншыя словы гэтага рада.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
homely
[ˈhoʊmli]
adj.
1) про́сты, штодзённы, сьці́плы
homely food — про́стая е́жа
2) про́сты, сьці́плы, сво́йскі (пра чалаве́ка)
3) брыдкі, непрыго́жы, несамаві́ты
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Брыд1 ’чад’ (Сцяшк. МГ), ’дым у лазні, чад’ (Бяльк.). Рус.дыял. (зах.) брид ’дым’, брида ’едкі дым’. Гл. бры́дкі. Аснова гэта абазначала розныя непрыемныя з’явы (у тым ліку халодны, рэзкі вецер, паветра і г. д.). У дадзеным выпадку адбылася лексікалізацыя ў адным пэўным значэнні.
Скве́рня ‘смурод, гразь, брыдота’, скверната́ ‘нечыстата’, скверня́вый ‘брыдкі, гразны’ (Нас.), сквірна́, мн. л. сквярны́ ‘нагар, бруд на кноце лямпы’ (Варл.), ст.-бел.скверныи ‘брудны’ (Альтбаўэр). Укр.скве́рна, скве́рный, рус. царк. скве́рна; скве́рный, стараж.-рус.сквьрна ‘агіднасць, брыдота’, сквьрнъ ‘брыдкі’, чэш., славац.skvrna ‘пляма’, славен.skvȓna, skrȗna ‘агіднасць’, ст.-слав.скврьна, сквръна. Прасл.*skvьrna, *skvьrnъ. Набліжэнне да рус.скаред, польск.szkarada ‘агіднасць, брыдота’, грэч.σκῶρ, οκατός ‘гной, адкіды’ на аснове блізкасці значэнняў Фасмер (3, 637) лічыць сумніўным з-за наяўнасці ‑v‑. Сной₁ (576) выводзіць ад *skveriti (гл. скварыць) ‘растопліваць тлушч’ з першасным значэннем ‘замаслены, тлусты’. Паводле Махэка₂ (311), роднаснае з чэш.дыял., славац.kvariť, укр.ква́рити, серб.-харв., славен.kvariti ‘псаваць’, што падтрымлівае Мяркулава (Этимология–1982, 43 і наст.), ўзнаўляючы прасл.*skvьrěti ‘гніць’, якое сумесна з *skvьriti утвараюць адно этымалагічнае гняздо.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брыдо́та, ‑ы, ДМ ‑доце, ж.
1. Тое, што выклікае агіду; брыда (у 1 знач.). [Міхал:] — Дык так, Антось, пераязджаем, Апошні час тут дажываем. — Куды? — ў Парэчча, у балота?.. Бадай ты спрахла! от брыдота! Цягніся зноў, а глуш такая! — Антось Парэчча праклінае.Колас.
2. Непрыстойнасць, паскудства; брыдкі ўчынак. [Галя:] — А здараецца, якая п’яная ляпа яшчэ і прыстае да цябе з усякімі брыдотамі.Лынькоў.
3. Брыда (у 2 знач.). — Пайшоў вон, брыдота! — крычала маці.Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)