1. Пачаць блішчаць, блішчэць, зрабіцца бліскучым. Ужо абцерліся лемяхі аб жорсткую сырую зямлю і заблішчалі на сонцы.Галавач.У вачах Міколы заблішчэў, мне здалося, шалёны агеньчык.Брыль.
2. Паказацца, выдзеліцца сваім бляскам. Хоць бы поле заблішчала, Хоць бы вёска ўжо хутчэй!Колас.Вось хутка заблішчыць праз кусты.. возера.Кулакоўскі.
•••
Толькі пяткі заблішчалігл. пятка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
spíegeln
1.
vi(s)блішча́ць, зіхце́ць, адбіва́цца
2.
vt адлюстро́ўваць, (тс. перан.)
3.
(sich) адбіва́цца, адлюстро́ўвацца
(тс. перан.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Глядзе́ць ’глядзець’. Рус.гляде́ть, укр.гляді́ти, чэш.hleděti, ст.-польск.ględzieć ’тс’. Звычайна параўноўваюць з такімі формамі, як с.-в.-ням.glinzen ’блішчаць’, лат.glenst, glendêt ’глядзець, шукаць’ і інш. Гл. Фасмер, 1, 418; Бернекер, 1, 303; Траўтман, 92–93; Праабражэнскі, 1, 129–130; БЕР, 4, 247–248; Махэк₂, 167. Падрабязны агляд праблематыкі гл. у Трубачова, Эт. сл., 6, 123.
1.Блішчаць, ззяць яркім, пералівістым святлом. Дні плылі спякотныя.., сонца зіхацела нясцерпна іскрыстым кругам.Мележ.Падобная на маланку, паласа пералівалася, зіхацела, азараючы панылы горны пейзаж.Шыцік.// Ярка, асляпляльна ўспыхваць. На двор жа страшна было вылезці: само неба, здаецца, лілося на зямлю і раз-поразу зіхацелі агністыя маланкі.Мурашка.І ў зорныя ночы, і ў ясныя дні Зіхцяць электрычнае зваркі агні.Гілевіч.
2. Ярка блішчаць, пералівацца, адбіваючы святло, праменне. На мокрай траве, на лістах алешніку буйнымі кроплямі зіхаціць раса.В. Вольскі.Асляпляльна зіхацеў снег.Шчарбатаў.//чым і без дап. Быць асветленым, упрыгожаным чым‑н. яркім. Елка ўся ў агнях зіхаціць, у цацках, істужкамі розных колераў прыбраная.Пянкрат.Шыбамі аконнымі здалёк зіхацеў маленькі гарадок.А. Вольскі.// Вылучацца яркім або светлым колерам. З аднаго боку клуба зіхацела жоўтай фарбай невялікая прыбудова.Ваданосаў.// Вылучацца навізной, чыстатой. У .. пакоі ўсё зіхацела ад чыстаты.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іскры́цца, іскрыцца; незак.
Ззяць, зіхацець, пералівацца іскрамі. Пад месячным святлом іскрыўся іней.Чарнышэвіч.Возера іскрыцца і зіхаціць на сонцы.В. Вольскі.//перан. Ззяць, блішчаць пад уплывам якіх‑н. пачуццяў (пра вочы, позірк). Вочы юнакоў і дзяўчат гарэлі, іскрыліся.Лынькоў.//перан. Ярка праяўляцца. У вачах .. [Сярожкі і Ленкі] не іскрылася весялосць і дзіцячая жартаўлівасць.Шамякін.Збан глядзеў кабеце ўслед з-пад калматых чорных броваў, і ў вачах яго іскрылася халодная, злая ўсмешка.Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зяле́паць ’ціўкаць, пішчаць (пра куранят)’ (ашмян., Сл. паўн.-зах.). Параўн. укр.желіпнути ’гучна закрычаць’, желіпати ’есці’. Магчыма, прасл. дыялектызм zelp‑a‑ti. Параўн. літ.želpùoti ’балбатаць’, якое, паводле Бугі (Фрэнкель, 1296), роднаснае санскр.jálpati ’мармытаць, гаварыць’. Параўн. у Покарнага (1, 428) і.-е. корань *ghel‑ з падаўжэннем ‑b‑, ‑bh‑: с.-в.-ням.gelpfen ’крычаць, спяваць, прасіць’. Махэк₂ (200) адносіў сюды чэш.chlubiti se, польск.chlubić się ’ганарыцца’, дзе дапускаў змену ch < g; паводле Покарнага, сюды літ.gulbinti ’хваліць’, рус. (без падаўжэння ‑b‑) галиться ’высмейваць’. Калі дапусціць, што корань меў варыянт gʼhel‑ (як *gʼhel‑ ’блішчаць’, прадстаўлены ў зялены, зала, золата, магчыма, меў варыянт *ghel‑, што даў жоўты), ён мог быць падоўжаны ‑p‑ і даць *gʼhel‑p, адкуль зялепаць і інш. Іншая магчымасць — дапушчэнне старажытнага сінкрэтызму свячэння і гучання ў значэнні кораня gʼhel‑ ’блішчаць’ (гл. зялёны), да гэтага схіляюць словы зялепуха, зеляпан (гл.), што захоўваюць, відаць, сувязь з зялёны. Супрун, Baltistica XX (1), 1984, 65–67. Няясна.