pod nogami ~ła przepaść — пад нагамі зеўрала бездань;
2.czym пыхаць, палаць; патыхаць;
~ć nienawiścią — патыхаць нянавісцю
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Не́марач1 ’слабасць’ (Касп.). Відаць, нельга аддзяляць ад гродз.на́марач ’дурман, одум’ (гл.), утворанага ад маро́чыць, маро́ка; не- можа мець узмацняльны характар, параўн. рус.неу́валень ’цяльпук’ паралельнае да у́валень ’тс’ (СРНГ), або з’явілася пад уплывам сіноніма не́мач.
Не́марач2 ’бездань’ (Сцяшк. Сл.). Вытворнае ад мо́рак ’змрок’ (гл.), параўн. палеск.морочне ’нізкае, топкае балота’ (морочне болото, гл. Талстой, Геогр., 187: «Морочне болото следует, вероятно, этимологизировать как ’мрачное, темное болото’. Наименование болота по признаку цвета — довольно распространенное явление в славянской географической терминологии»), з іншай ступенню вакалізму немярэч, не́мярэча (гл.) з не-, якое мае ўзмацняльны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Tíefe
f -, -n
1) глыбіня́, глыб
2) глыбіня́, моц, сі́ла (пачуццяў і г.д.)
in [aus, bis zu] den ~n der Séele — у глыбіні́ [з, да, глыбіні́] душы́
3) бе́здань, бяздо́нне
4) глыбіня́, да́леч
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
przepaść
Iзак.
1. прапасці; знікнуць; згубіцца; падзецца;
2. праваліцца
II przepaś|ć
ж. прорва, бездань, бяздонне, прадонне;
droga nad ~cią — дарога над прорвай (безданню)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
gulf
[gʌlf]1.
n.
1) зато́ка f., залі́ў -ву m.
the Gulf of Mexico — Мэксыка́нская зато́ка
2) прадо́ньне n., бе́зданьf., бяздо́ньне n.
3) про́рва f., прынцыпо́вае разыхо́джаньне; разры́ў -ву m. (сябро́ўства)
4) вір -у m.
2.
v.t.
1) глыта́ць, паглына́ць
2) заліва́ць, затапля́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Зы́баць ’гушкаць’. Рус.зы́бить, дыял.зы́бать ’тс’, палаб.zåibi‑sǎ ’гушкаецца’ (3 ас.), славен.zíbati ’гушкаць’ (у тым ліку ў калысцы), серб.-харв.зи́бати ’гушкаць’. Ст.-слав., ст.-рус.зыбати. Прасл.zybati, верагодна, суадносіцца з арм.cup, cupʼ ’зыб’ (Сараджава, Этимология, 1976, 64–66); да і.-е. асновы *gʼūb‑ (да якой можна ўзвесці зыбаць), магчыма, адносіцца нарв.дыял.gǒp ’бездань’. Больш надзейных і.-е. паралелей яшчэ не выяўлена. Фасмер, 2, 109; Шанскі, 2, З, 114; Куркіна, Этымалогія, 1967, 140, 143; Макіенка, Вопр. географии, № 81, 75; Скок, 3, 653, дзе іншая літ-ра. Спробы этымалогіі арм. слоў: Ачаран, 3, 474–475.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Schléuse
f -, -n тэх. шлюз
◊ der Hímmel öffnete álle ~n — жарт.бе́здань нябе́сная раскры́лася, дождж палі́ў як з вядра́
die ~n der Berédsamkeit áufziehen* [öffnen] — пусці́ць у ход усё сваё красамо́ўства
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Зато́н ’невялікі заліў, завадзь’. Рус., укр.затон ’заліў з мала рухомай вадой; завадзь’, польск.zatona ’тс’, н.-луж.zatoń ’бездань, яма ў вадзе, дрыгва’, чэш.zátoń, zátuň ’заліў, мель’, славац.zátoň ’ціхае месца’, славен.zatòn ’заход сонна’, ’заліў’, ’востраў’, ’балота’, серб.-харв.за́тон ’заліў’, балг. (у тапонімах) загон. Ст.-рус.затонъ ’затон’ (з XV ст.). Прасл.zaton, za‑topn‑ъ, відаць, ад za‑top‑nǫ‑ti, магчыма, пры ўздзеянні topnja > тоня (гл.) з першасным значэннем ’месца, што затапляецца’. Гл. тапіць, тануць. Фасмер, 2, 83; Шанскі, 2, З, 69; Аткупшчыкоў, Из истории, 234; Талстой, СГТ, 170; БЕР, 1, 613; Нітшэ, 297; Шутц, Georgaph., 83; Юркоўскі, Ukr. hydrogr., 85.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падзь1 ’упадзіна’ (Прышч., дыс., стаўбц.). Рус.падь, па́дина, перм., сіб. ’глыбокі і стромкі лог, яр, бездань, цясніна’ або ’міжгор’е, разлог’, паўдн. ’яр, лагчына’, укр.падь, па́дина ’нявілая круглая даліна’, серб.-харв.ц.-слав.па̄д ’даліна’ (Шутц, Geographische, 38), балг.пад, падина ’даліна, лагчына; вузкі і доўгі яр; стромы абрыў і г. д.’ (Грыгаран, Словарь, 150). Дэрыват ад padati з суф. ‑ь (параўн. Махэк, 425).
Падзь2 ’салодкая клейкая вадкасць на лісцях раслін’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, З нар. сл., Мат. Гом.), пад, падзь ’тс’ (ТС). Рус.падь, укр.падь, польск.padź, чэш. мараўск. paď ’тс’. Аддзеяслоўны дэрыват ад падаць (гл. Махэк, 425; Брукнер, 390).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АНДРЭ́ЕЎ Леанід Мікалаевіч
(21.8.1871, г. Арол — 12.9.1919),
рускі пісьменнік. Скончыў Маскоўскі ун-т (1897). Друкаваўся з 1892. Раннія творы вытрыманы ў традыцыях крытычнага рэалізму («Вялікі шлем», «Пецька на дачы», «Анёлачак», «Жылі-былі»). Спачуваў рэвалюцыянерам, пратэставаў супраць вайны («Іншаземец», «Марсельеза», «Чырвоны смех»). У больш позніх творах («Сцяна», «Думка», «Бездань», «Жыццё Васіля Фівейскага») адчуваецца песімізм, падкрэсліваецца бяссілле чалавечага розуму. Рэвалюцыя 1905—07 абвастрыла цікавасць да сац. праблем (драмы «Да зор», 1905, выд. 1906; «Губернатар», 1906; «Апавяданне пра сем павешаных», 1908), а яе паражэнне выклікала расчараванне; матывы адчаю, вобразы смерці ідуць побач з паэтызацыяй анархічнага бунту: п’есы «Сава» (1906), «Жыццё чалавека» (1907), «Чорныя маскі», «Цар Голад» і «Анатэма» (усе 1908); апавяд. «Цемра», «Пракляцце звера» (абодва 1907); раман «Сашка Жыгулёў» (1911). Пасля Кастр. рэвалюцыі жыў у Фінляндыі.