save
I [seɪv]
v.t.
1) ратава́ць, вырато́ўваць
to save a drowning man — вы́ратаваць чалаве́ка, які́ то́піцца
2) шанава́ць, ахо́ўваць, берагчы́
to save one’s honor — берагчы́ свой го́нар
3) захо́ўваць, перахо́ўваць, шанава́ць (во́пратку)
4) ашчаджа́ць (гро́шы, во́чы)
5) збаўля́ць (ад грахо́ў)
II [seɪv]
prep.
апрача́, за вы́няткам чаго́
He works every day save Sundays — Ён працу́е штодня́ апрача́ нядзе́ляў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ро́жай ст.-бел. ’від, гатунак’, ’род’, ’пол’ (1457 г.) з ст.-польск. rodzaj ’від, гатунак’. Мена ‑dz‑ > ‑ж‑, як у радзі́ць — дыял. ража́ць. Апрача таго, прасл. *dj, якое пераходзіла ў бел. *дж, у помніках пісьменства абазначаецца праз ж: промежу, преже, гражане, хожене (Карскі, 1, 381).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
outside4 [ˌaʊtˈsaɪd] prep.
1. па-за, за ме́жамі;
outside the door за дзвяры́ма;
outside the area за ме́жамі раёна;
There is a bus stop outside our house. Побач з нашым домам ёсць аўтобусны прыпынак.
2. акрамя́, апрача́, апро́ч, за выключэ́ннем
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
слане́чнік, ‑у, м.
1. Аднагадовая травяністая расліна сямейства складанакветных з буйным жоўтым суквеццем на высокім сцябле (вырошчваецца ў асноўным для атрымання алею з насення). На палях, апрача пшаніцы, рассцілаюцца цэлыя лясы сланечніку. Пестрак. Ніжэй згіналі цераз плот цяжкія шапкі цыбатыя сланечнікі. Адамчык.
2. Насенне гэтай расліны, якое ядуць як ласунак. [Максім Сцяпанавіч:] — І танцаваць не ўмею. Не навучыўся, бачыш, у маладосці, бо гэта, як і лусканне сланечніку, страшэнным мяшчанствам лічылася. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
та́інства, ‑а, н.
1. Тое, што і тайна. Таінства прыгажосці. □ Пасвяціў мяне ў грыбное таінства Коля Шпакоўскі, хлопец гадоў дваццаці, высокі, тонкі, як маладая таполя. Навуменка.
2. Рэлігійны абрад, які па царкоўнаму веравучэнню мае цудадзейную сілу. Таінства споведзі. □ Перш за ўсё ў католікаў і праваслаўных па-рознаму адпраўляюцца так званыя «таінствы». Залескі. / у перан. ужыв. У сэрцы яго, апрача кахання, з’явілася нейкая асабліва глыбокая павага да Сашы: яна прысутнічала пры святым таінстве — нараджэння чалавека. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
beside
[bɪˈsaɪd]
prep.
1) каля́, ля; по́бач, паўз, збо́ку
beside the river — каля́ ракі́
2) апрача́, у дада́так
Other people beside ourselves were helping — Апрача́ нас самі́х дапамага́лі і і́ншыя лю́дзі
3) у параўна́ньні
She seems dull beside her sister — У параўна́ньні са сваёй сястро́й яна́ выдае́цца неціка́вай
4) мі́ма, паўз
beside the mark — мі́ма цэ́лі
beside the point — недарэ́чы, не на тэ́му
•
- beside oneself with delight
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Квайня́ ’адно дрэва хвоі’, ’хваёвы лес’ (Сл. паўн.-зах.). Адваротнае запазычанне з літ. kvajä ’сасна’ (< бел. хвая). Спрадвечна роднасным з бел. хвая з’яўляецца літ. skuja ’яловая або сасновая іголка’. Форма хвайня узнікла па аналогіі з назвамі зараснікаў (параўн. беразня, ліпня) (Сцяцко, Афікс. наз., 205). На карысць літоўскага ўплыву сведчыць (апрача пачатковага к‑) геаграфія слова (брасл.), параўн. квайнёвы (таксама брасл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Клу́нак ’пажыткі, звязаныя хусткай або складзеныя ў торбу, вязка’ (ТСБМ, Шат., Сл. паўн.-зах., Бір., Гарэц., Сержп.). Укр. клунок, клумок ’тс’. Дзендзялеўскі (Бел.-укр. ізал., 24) разглядае гэтыя лексемы як супольную беларуска-ўкраінскую інавацыю. Этымалогія застаецца няяснай. Кантамінацыя ўкр. тлумок ’торба, мяшок’ і клуня (ЕСУМ, 2, 467) вельмі праблематычная. Апрача гэтага, этымалогія першага з гэтых слоў таксама няясная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
эпі́тэт, ‑а, М ‑тэце, м.
Паэтычнае азначэнне, якое выражае эмацыянальную ацэнку або дае вобразную характарыстыку прадмету, з’яве, напрыклад: «жалезны нарком», «свінцовыя хмары». З мэтай надаць сваім апавяданням гумарыстычную афарбоўку Якуб Колас, апрача параўнанняў, ужывае і другія стылістычныя спосабы — эпітэты, метафары, гіпербалы, якія нясуць у сабе пэўную долю гумару. «Полымя». // Слова, выраз, якім характарызуюць, называюць каго‑, што‑н. — Вас трэба павіншаваць. Вы дамагліся свайго — сталі спявачкай. Я з захапленнем слухаў ваш... — Андрэй падбіраў эпітэты, каб даць азначэнне яе голасу, але Ірына перапыніла яго. Сапрыка.
[Грэч. epítheton — прыдатак.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
poza
I ж.
поза, пастава;
fotografować się w dwóch ~ach — фатаграфавацца ў дзвюх позах
II
1. за;
wydalać się poza granice ogrodu — аддаляцца за межы саду;
2. за; па-за, без; апрача; акрамя;
poza tym — апроч (апрача) таго;
przebywać poza krajem — быць за межамі краіны;
kupić poza kolejką — купіць без чаргі;
nie interesować się niczym poza muzyką — не цікавіцца нічым, апрача (акрамя) музыкі;
poza tą dziedziną nie zna się na niczym — акрамя гэтай галіны ён ні ў чым не разбіраецца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)