мадэлі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., што.

1. Рабіць, ствараць мадэль (у 2, 3 і 6 знач.). Мадэліраваць паліто. Мадэліраваць новую марку аўтамашыны.

2. У скульптуры — апрацоўваць паверхню, падаючы ёй пэўную форму; ляпіць.

3. У жывапісе — перадаваць аб’ём, рэльефнасць на карціпе пры дапамозе светаценю.

[Фр. modeler ад лац. modulus.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АДКРЫ́ТЫ РЫ́НАК,

продаж і купля цэнтр. банкам каштоўных папер, каб уздзейнічаць на масу грошай у абарачэнні і аб’ём крэдытаў. Аперацыя ажыццяўляецца пераважна з кароткатэрміновымі ўрадавымі каштоўнымі паперамі, а часам з сярэдне- і доўгатэрміновымі паперамі. Пры куплі ўкладанне сродкаў у эканоміку павялічваецца, у выніку расце і аб’ём крэдытаў. Ад продажу эфект адваротны.

т. 1, с. 111

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Áusmaß

n -es, -e паме́р; машта́б, аб’ём

in gróßem ~ — у вялі́кай ко́лькасці

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Pénsum

n -s, -sen i -sa уро́к, зада́нне; аб’ём прагра́мы; навуча́льны матэрыя́л

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ГРУЗАЁМІСТАСЦЬ транспартнага сродку, сумарны аб’ём памяшканняў (судна, вагона, самалёта, аўтамабіля і інш.) для размяшчэння грузаў. Вымяраецца ў кубічных метрах. Тэарэтычна вызначаецца па абводах грузавых памяшканняў. У суднаў адрозніваюць таксама зерневую (для сыпкіх грузаў), стосавую (для штучных грузаў) і грузаёмістасць для вадкіх грузаў. Удз. грузаёмістасць — аб’ём (або плошча) грузавых памяшканняў на адзінку грузападымальнасці.

т. 5, с. 454

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

дыяпазо́н

[гр. diapason (chordon) = праз усе (струны)]

1) гукавы аб’ём (інтэрвал паміж самым нізкім і высокім гукамі), даступны якому-н. музычнаму інструменту або чалавечаму голасу (напр. д. скрыпкі);

2) перан. аб’ём, ахоп ведаў, інтарэсаў і інш. (напр. шырокі д. ведаў, творчы д. артыста).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

утрэ́сці, утрасу, утрасеш, утрасе; утрасём, утрасяце; пр. утрос, утрэсла; заг. утрасі; зак., што.

1. Трасучы, паменшыць аб’ём, ушчыльніць што‑н. рыхлае, сыпкае. Утрэсці муку ў мяшку.

2. перан. Разм. Уладзіць, узгадніць што‑н. — Дамовімся так: усе свае канфлікты вы ўтрасяце мірна, — гаворыць ціха Мазоль. Місько.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дыяпазо́н

[лац. diapason, ад гр. dis pason (chordon) = праз усе (струны)]

1) гукавы аб’ём (інтэрвал паміж самым нізкім і самым высокім гукамі), даступны якому-н. музычнаму інструменту або пеўчаму голасу (напр. д. скрыпкі, тэнаравы д.);

2) перан. аб’ём, ахоп ведаў, інтарэсаў і г. д. (напр. шырокі д. ведаў, творчы д. артыста).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

кубату́ра

(рус. кубатура, ад лац. cubus < гр. kybos = куб)

аб’ём чаго-н., выражаны ў кубічных адзінках (напр. к. пакоя).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

дастатко́ва, прысл.

1. У патрэбнай меры, досыць. Дастаткова вялікі аб’ём ведаў.

2. у знач. вык. Даволі, хопіць. Вады ў нас дастаткова. // У спалучэнні з інф. дзеясловаў «сказаць», «напомніць» і пад. абазначае: варта толькі. Ганне здавалася, што дастаткова зайсці ў лес, каб без асаблівай цяжкасці знайсці партызан. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)