ула́сніцкі, ‑ая, ‑ае.
Уласцівы ўласніку (у 2 знач.). Уласніцкая псіхалогія. □ Пафас аповесці — у неадольнасці новага, яго перамове над уласніцкай філасофіяй, эгаістычнай мараллю. «Полымя». // Звязаны з прыватнаю ўласнасцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шматвяко́вы, ‑ая, ‑ае.
Які існуе, дзейнічае на працягу многіх вякоў. Шматвяковыя традыцыі. □ Сапраўды ля вёскі Варонча, што пад Навагрудкам, існуе шматвяковы дуб, звязаны з імем Міцкевіча. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сачыне́нне ’від пісьмовай школьнай работы, звязаны з выкладаннем сваіх думак на пэўную тэму’ (ТСБМ). З рус. сочине́ние ’тс’; гл. Крукоўскі, Уплыў, 56. У рускай аддзеяслоўны дэрыват ад сочини́ть, ад прасл. *sǫ‑ ’з’ і прасл. *činiti ’чыніць’ (гл. чыніць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
блі́зкі, -ая, -ае; бліжэ́йшы; найбліжэ́йшы.
1. Які знаходзіцца, адбываецца на невялікай адлегласці.
Б. лес.
Жыць блізка (прысл.).
2. Які аддзяляецца невялікім прамежкам часу.
Блізкае будучае.
3. Які мае кроўныя сувязі; родны.
Б. сваяк.
Страціць блізкіх (наз.).
4. Звязаны пачуццямі сімпатыі, дружбы, любові.
Блізкія адносіны.
5. Падобны.
Блізкія па змесце творы.
6. Добра вядомы, дарагі.
Здаецца блізкім той куток, дзе нарадзіўся і вырас.
|| наз. блі́зкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мясцо́вы, -ая, -ае.
1. Звязаны з пэўнай мясцовасцю, уласцівы гэтай мясцовасці.
Мясцовыя гаворкі.
М. час.
2. Які дзейнічае толькі ў межах пэўнай тэрыторыі; не агульнадзяржаўны.
Мясцовыя Саветы дэпутатаў.
3. Які жыве ў пэўнай мясцовасці; не прыезджы, тутэйшы.
Мясцовыя жыхары.
4. Які робіцца ў пэўнай мясцовасці; не прывазны.
Мясцовыя тавары.
5. Які пашырае сваё дзеянне толькі на частку чаго-н. цэлага; не агульны.
Мясцовае запаленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падаро́жны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да падарожжа.
Падарожныя нататкі.
2. Які звязаны з дарогай (у 3 знач.), знаходзіцца ў дарозе.
Падарожныя людзі.
3. у знач. наз. падаро́жны, -ага, мн. -ыя, -ых, м.; падаро́жная, -ай, мн. -ыя, -ых, ж. (гл. падарожнік¹).
○
Падарожныя грошы (гіст.) — аплата за праезд на паштовых конях ці за праезд па чыгунцы афіцэраў і чыноўнікаў у Расіі ў 18—19 стст.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гене́тыка
(англ. genetics, ад гр. genetikos = звязаны з нараджэннем, паходжаннем)
навука аб законах спадчыннасці і зменлівасці арганізмаў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
індустрыя́льны
(с.-лац. industrialis = прамысловы)
звязаны з індустрыяй, яе развіццём; прамысловы (напр. і. раён, і-ыя краіны).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
маніяка́льны
(фр. maniacal, ад гр. mania = шаленства, захапленне, цяга)
звязаны з маніяй (напр. м. стан, мая ідэя).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Прыду́рак экспр. ’прыбудова; каморка’ (брасл., Сл. ПЗБ). Суфіксальна аформленае запазычанне з літ. priedurà ’тс’, у якім корань звязаны з дзве́ры (гл.), на што таксама паказвае лакалізацыя слова. Стылістычная памета адназначна паказвае на другасную семантычную сувязь з разм. прыду́рак ’дурань’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)