Verbum

Густы́ ’густы’ (БРС, Шат.). Рус. густо́й, укр. густи́й, польск. gęsty, чэш. hustý і г. д. Прасл. *gǫstъ. Параўн. літ. gánstus ’багаты’ (Фасмер, 1, 478, указвае, што гэта выключае шмат іншых версій; агляд у Фасмера, там жа; Трубачова, Эт. сл., 7, 87).

Двана́ццаць. Рус. двена́дцать, укр. двана́дцять, польск. dwanaście, чэш. dvanáct, серб.-харв. два́наест, балг. двана́десет. Прасл. *d(ъ)va/d(ъ)vě na desęte < *d(ъ)va + na + desęte (мec. скл. ад *desętь). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 186; Фасмер, 1, 487.

Два́ццаць ’дваццаць’ (БРС). Рус. два́дцать, укр. два́дцять, польск. dwadzieścia, чэш. dvacet, серб.-харв. два́десет, балг. два́десет. Прасл. *d(ъ)va desęte (спалучэнне лічэбніка *dъva і формы ад *desętь). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 186; Фасмер, 1, 486; Бернекер, 1, 187.

Дзераза́ ’расліна дзераза’ (БРС). Рус. дереза́, укр. дереза́ (агляд матэрыялу ў Трубачова, Эт. сл., 4, 205–206). Паводле Трубачова (там жа), вытворнае ад дзеяслова *derti ’драць’ (суф. ‑eza). Няпэўна Фасмер, 1, 502: зыходная форма dьrz‑ і сувязь з рус. дзеясловам дёргать.

Ду́пель ₁ ’назва птушкі’. Рус. ду́пель, ду́бель. Лічыцца запазычаннем з ням. duppelt, Doppelschnepfe або праз польск. dubelt ’тс’ з н.-ням. dubbelt. Фасмер, 1, 554 (са спасылкай на Бернекера, 1, 238; Брукнера, 101; Гараева, 99).

Ду́пель ₂ ’дупло’. Гл. дупло́.

Дыверса́нт ’дыверсант’ (БРС). Рус. диве́рсант, укр. диверса́нт. З ням. Diversant ’тс’ (да Diversion ’дыверсія’). Таксама з ням. Diversion запазычаны бел. дыве́рсія, рус. диве́рсия, укр. диве́рсія (магчыма, праз польск. dywersja). Гл. Фасмер, 1, 513; падрабязна Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 114.

Дэбо́ш ’дэбош’ (БРС). Рус. дебо́ш, укр. дебо́ш. Для ўсх.-слав. моў крыніцай з’яўляецца рус. дебо́ш, запазычанае з франц. débauche (Фасмер, 1, 490; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 34–35). Бел. дэбашы́р, укр. дебоши́р < рус. дебоши́р (а гэта з франц. débaucheur).

Дэсе́рт ’дэсерт’ (БРС). Рус. десе́рт, укр. десе́рт. Першакрыніцай з’яўляецца франц. dessert ’тс’. Запазычанне або прама з франц. (так Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 83), або праз ням. Dessert (< франц.; так Фасмер, 1, 505, які дапускае і прамое запазычанне з франц.)

Кенды́р ’шматгадовая травяністая расліна Apocynum L.’ (ТСБМ). Укр. кендир, рус. кендырь ’тс’. Запазычанне з цюрк. моў. Дакладная крыніца не вызначана. Параўн. узб. кендир, тур. kendir (ЕСУМ, 2, 423). Фасмер (2, 222) бачыць у рус. кендырь прамое запазычанне з тур. kendir.

Кнут ’пуга’ (Сл. паўн.-зах., Яруш., Бяльк., Сцяшк.). Укр. кнут, рус. кнут, ст.-рус. кнутъ (іншыя славянскія паралелі — запазычанні з рускай мовы). Крыніца ўсходнеславянскіх слоў паўночнагерманская: ст.-ісл. knutr ’вузел’ (гаворка ідзе пра «вузлаваты» біч). Іншыя этымалогіі неверагодныя (Фасмер, 2, 265).