по́нізу, прысл.

Знізу, унізе. Перад вокнамі лапушацца кусты вяргіні і цягнуцца аж пад самае застрэшша цыбатыя мальвы, а понізу высцілаюцца пярэстая шаўкавіца і зялёны барвенак. Вітка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абгарадзі́ць, ‑раджу, ‑родзіш, ‑родзіць; зак., што.

Абнесці што‑н. агароджаю. Агарадзіць сад. □ Здавалася, што гаспадар меў перад сабою мэту паставіць будынак і абгарадзіць яго навек. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва прыназ. з РВМ.

Ужываецца замест прыназоўніка «у» перад словамі, якія пачынаюцца з «у» і ў спалучэнні «ва мне», напрыклад: ва ўсіх, ва ўзросце, ва універсітэт.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэталізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.

Распрацаваны (распрацоўваць) у дэталях; удакладніць (удакладняць). Дэталізаваць план. □ Дэталізаваць свае думкі Язэп Крушынскі лічыў нетактоўным перад г[о]сцем. Бядуля.

[Ад фр. détaller.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рытурнэ́ль, ‑я, м.

Частка акампанементу, якая паўтараецца ў пачатку і ў канцы кожнай страфы песні, раманса, опернай арыі і пад. // Невялікі музычны ўступ перад пачаткам танца.

[Іт. ritornello.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

схварэ́лы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Які страціў здароўе, сілы ў выніку шматлікіх хвароб. Пад ліпай на раскладушцы ляжала старая схварэлая кабеціна і трымала перад носам кніжку. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ча́дзець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

1. Атручвацца чадам.

2. Разм. Тое, што і чадзіць. Неўзабаве Ганна ўжо сядзела.. перад комінкам, на якім палала, чадзела лучына. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Во́сьдзека, восьдзечка ’вось тут, блізка’ (Шат.). З вось + дзе + ка, дзе ‑ка — вядомая пры ўтварэнні прыслоўяў часціца; ‑ч‑ перад ‑ка надае прыслоўю ласкальны характар (Карскі 2-3, 68 і наст.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мінтрэ́га ’затрымка, трывога, нечаканы клопат’, ’перашкода’ (глыб., Сл. ПЗБ; КЭС, лаг), мінтрэ́жыць ’хваляваць, трывожыць’ (Шат., ТС; докш., Янк. Мат.). Да мітрэнга (гл.). Другасная назалізацыя (‑н‑) і выпадзенне ‑н‑ перад ‑га.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

хілі́цца, хілю́ся, хі́лішся, хі́ліцца; незак.

1. Прыгінацца ўніз, нахіляцца, нагінацца.

Да вады хіліліся вербы.

Буйныя каласы хіліліся да зямлі.

2. Нахіляцца набок.

Судна пачало х. на той бок, дзе была прабоіна.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., да чаго. Набліжацца да чаго-н., да якой-н. мяжы.

Кароткі снежаньскі дзень хіліўся да вечара.

Час хіліўся да восені.

4. перан., перад кім-чым. Здавацца, пакарацца.

Не нам х. перад цяжкасцямі.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Накіроўвацца, ісці да чаго-н. (пра гутарку, справы, учынкі і пад.).

Было відавочна, куды хіляцца падзеі.

Справа хіліцца ў патрэбным напрамку.

6. Туліцца, гарнуцца да каго-н.

Хлопчык хіліўся да матулі.

7. перан. Мець цягу, сімпатыю да каго-н.

Сын больш хіліўся да бацькі, чым да маці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)