Разм. Шум, грукат. [У ніжніх пакоях] стаіць такі вэрхал і тарарам, ажно глушыць вушы. Людзі гавораць усе разам, стараюцца перакрычаць адны адных.Бядуля.[Алёша:] — Іду гэта па Зарэччы, чую, у хаце адной аж на сцену лезе народ, лямант, візг... А пасля, братка, як паднялі тарарам, — хоць уцякай!..Брыль.// Сварка, скандал. [Васіль:] — Насця зноў тарарам падыме, што п’ём малачко ад дзвюх кароў.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
турба́цыя, ‑і, ж.
Разм. Турбота, клопат. — Калі пан ужо верне нам затокі, мы прынясём самай лепшай рыбы нашаму настаўніку за турбацыю, — гаворыць дзядзька Есып.Колас.[Сомік:] — За тваю турбацыю я табе аддзякую, я дарэмна не хачу.Крапіва.[Караль:] — Эх, дзеткі .. Столькі турбацыі пакладаецца бацькамі, .. пакуль вас у людзі вывесці.Гартны.Аддаў поп пану грошы. — Вось яны, — кажа. — Давайце мне цяпер за турбацыю [тое], што дакляравалі.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хры́пнуць1, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр.да хрыпець.
хры́пнуць2, ‑ну, ‑неш, ‑не; незак.
Пачынаць гаварыць хрыпла, траціць чыстату голасу. Паліна заглянула ў блакноцік.. А палове сёмай — нарада. Як надакучылі яны!.. Амаль кожны дзень — адна за другой. Спрачаюцца, аж хрыпнуць людзі.Савіцкі.Аж хрыпнуць пад вятрамі каштаны. Нясе ў глыбіні адарваны буй...Бураўкін.// Станавіцца хрыплым (пра голас). У спевака голас пачаў хрыпнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зе́лле ’травы’. Рус.зе́льеуст. ’травы’, суч. ’настой на травах’, прастамоўн. ’гарэлка, тытунь’, уст. ’порах’, укр.зілля ’травы’, ’настой, тытунь, гарэлка’, ’непрыемныя людзі’. Польск.ziele ’травы’, ’лекавыя травы’, серб.-луж.zelo, zele, палаб.zilĕ ’трава’, чэш.zelí капуста’, уст. ’трава’, славац.дыял.zelie ’капуста’, славен.zę́lje ’капуста’, ’трава (у наменклатурных складаных назвах), серб.-харв.зе̑ље ’зелле’ назвы некаторых ядомых раслін (капуста, шчаўе і інш.), балг.зѐле ’капуста’, макед.зелје ’шпінат’ (а таксама іншая зеляніна). Ст.-слав.зелиѥ ’расліна’. Ст.-рус.зелие, зелье ’трава, расліна’, ’лекавыя травы’, ’атрута’, ’порах’, ’прыправы’. Прасл.*zel‑ьje з тым жа коранем *zel‑ < і.-е.*gʼhl, што ў зялёны (гл.) і зборным суфіксам ‑ьje. Параўн. літ.žolė, лат.zâle ’трава, зелле’. Шанскі, 2, З, 85; Фасмер, 2, 92–93; Праабражэнскі, 1, 248–249; Траўтман, 365; БЕР, І, 631.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Махаві́к1 (слаўг.), махаві́ца ’месца (у лесе), якое парасло мохам’ (Яшк.; чэрв., Нар. лекс.; віл., Сл. ПЗБ). Утворана ад махавы́. Да мох (гл.).
Махаві́к2, мохові́к, махо́вік, муховы́к, моховы́й грыб ’махавік (жоўта-буры, зялёны), імшарнік: Suillus variegatus Sw., Xerocomus subtomentosus L., Boletus chrysenteron Bull.’ (ТСБМ, Дэмб. 1, Грыг., Сержп. Грам., Шат., Бяльк., Касп., Жыв. сл., Сл. ПЗБ, ТС, Нар. словатв.), кобр.моховы́к ’баравік, Suillus variegatus’. У выніку намінацыі са словазлучэння з прыметнікам махавы́. Да мох (гл.). Матывацыя: дадзеныя грыбы растуць на амшарах. Параўн. таксама амховік ’махавік’ (Сержп. Грам.). Аналагічна моховікі́ ’людзі, што жывуць сярод балот’ (ТС).
Махаві́к3 ’ніжняя частка ганчарнага круга’ (Інстр. II), ’кола вялікага дыяметра з масіўным вобадам, якое забяспечвае раўнамерны рух механізма’ (ТСБМ). Укр.рус.маховик. Усходнеславянскае. Балг.маховик з рус. мовы. Утворана ад прыметніка ма́хавы (ма́ховый).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Празарыць, параўн. у песні: “Чаму, чаму, бабуленько, курчат ні чуваці? // Не чуваці дзедку, і чуці ні будзет, / Выпусціла на падвуор’е, прозарылілюдзі”. (Федар.; навагр., Шн.). Значэнне няяснае: пакралі, ураклі? З іншай ступенню чаргавання прозы- рыць ’прагнаць энергічна, не даючы апамятацца’ (Янк. 2, Мат. Гом.), ’праматаць, праіграць (грошы, дабро)’ (ТС). Паралелі ў рус.провариться ’прагна, карыслігш глядзець некаторы час; паквапіўшыся, прамахнуцца ад прагнасці ў продажы, абмене’, што да зариться ’прыходзіць у азарт у гульні’, ’разарацца’, зарить ’разараць; забіваць’, ’глядзець, выглядваць’. Відаць, усе гэтыя розныя значэнні можна аб’яднаць адзіным семантычным кампанентам, прадстаўленым ў рус.зоркий ’прагны, юрлівы; гнеўны, сварлівы’, якое Фасмер (2, 80) не аддзязяе і ад зарить ’глядзець, не адрываючыся’ < прасл.*zbr‑/*zor‑ (гл. зорыць, зыр). Роднаснымі лічацца ст.-інд.haryati ’ён кахае, прагне’, ст.-в.-ням.gern ’прагны’, гоц.gairns, авест.žara‑ ’цэль, імкненне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
transport
1.[trænsˈpɔrt]
v.t.
1) пераво́зіць
2) захапля́ць, ахапля́ць
She was transported with joy by the good news — Яе́ ахапі́ла ра́дасьць ад до́брае ве́сткі
3) ссыла́ць (у я́касьці пакара́ньня)
2.[ˈtrænspɔrt]
n.
1) пераво́з -у m., пераво́зка f., тра́нспарт -у m.
2) пераво́жаны тава́р, груз, лю́дзі
3) захапле́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
assembly
[əˈsembli]
n., pl. -blies
1) асамбле́я f., лю́дзі, што сабра́ліся; схо́д -у m.; пасе́джаньне n.
2) устано́ўчы сход; заканада́ўчы о́рган, сойм -у m.
3) збо́рка f. (ча́стак мэхані́зму)
4) набо́р, кампле́кт, агрэга́т -у m.
5) Milit. сыгна́л на збор
6) схо́дка f.
unlawful assembly — нелега́льная схо́дка
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
vocal
[ˈvoʊkəl]1.
adj.
1) галасавы́
vocal organs — галасавы́я о́рганы
2) вака́льны
vocal music — вака́льная му́зыка
3) які́ ма́е го́лас
Men are vocal beings — Лю́дзі — істо́ты з го́ласам
4) галасьлі́вы, гаваркі́
to be vocal — падава́ць го́лас, быць гаваркі́м
2.
n.
1) гало́сны гук
2) вакал -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Consonus esto lupis, cum quibus esse cupis
Будзь у згодзе з ваўкамі, з якімі ты хочаш жыць.
Будь в согласии с волками, с которыми ты хочешь жить.
бел. За ваўкамі жыць ‒ трэба на воўкі выць. У лесе людзі дзічэюць, а на людзях люднеюць.
рус. С волками жить ‒ по-волчьи выть. Со зверями жить ‒ клыки точить, а не скулить. Попал в стаю ‒ лай, не лай, а хвостиком виляй.
фр. Il faut hurler avec les loups (Надо выть с волками).
англ. He who lives with the wolves learns to howl (Живущий с волками учится выть).
нем. Wer unter Wölfen ist, muß heulen (Кто находится с волками, должен выть).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)