скнарнасць, ‑і, ж.

Разм. Уласцівасць скнарнага. Гэтыя жанчыны пазбаўлены той грубай эгаістычнай сілы і той сялянскай скнарнасці, якою так багата надзяліў пісьменнік сваіх герояў. Хведаровіч. [Андрэй:] — Няма ў маёй душы ні прагнасці да багацця, ні кулацкай скнарнасці. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цана назоўнік | жаночы род

  1. Грашовае выражэнне вартасці тавару; плата.

    • Зніжэнне цэн.
    • Ц. праезду аўтобусам.
  2. цаной (-ою): Ужыв. у значэнні: страціўшы што-н., ахвяраваўшы чым-н., перажыўшы што-н.

    • Дасягнуць перамогі цаной вялікіх страт.
    • Любой цаной дасягнуць мэты.
  3. пераноснае значэнне: Значэнне, роля чаго-н.

    • Ц. слова.
  4. іншыя значэнні:

    • Адпускная цана — цана, па якой прадаецца прадукцыя.
    • У цане (размоўнае) — дорага каштуе; высока цэніцца.
    • Цаны няма каму-чаму (размоўнае адабральнае) — вельмі дарагі, вельмі высокай якасці.

|| прыметнік: цэнасны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Не́гдзе ’недзе; няма дзе’ (Сл. ПЗБ, Пятк. 2), нёгдзя ’тс’ (карэл., Нар. лекс., Сл. ПЗБ), рус. негде ’тс’, польск. niegdzie ’недзе’, каш. ńegse, чэш. nékde, славац. niekde, в.-луж. nehdźe, н.-луж. negźe, славен. дыял. negde, серб.-харв. негде, балг. дыял. негде, макед. негде. Прасл. *nekbdef утворана шляхам аглюцінацыі з часціцы *пё‑ (гл. не-) і пытальнага займеннікі *kbdě (гл. дзе); аманімічныя формы са значэннем ’няма дзеі узніклі ва ўсходнеславянскіх мовах са спалучэнняў тыпу *не есть где > не е(сть) где > негде, напр., негдзе перайсці (ESS/J SG, 2, 481; Шустар-Шэўц, 13, 998). Параўн. нёдзе, нейдзе.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Не́ці: нецямі не адбудзеш («ссылка на неимение», Гарэц.), параўн. рус. нети ’дваране, якія не нясуць дзяржаўнай службы’: пробыл в нетех. Да нетняма’, гл. Фасмер, 3, 68; сюды ж, паводле Карскага (2–3, 77), адносіцца і мін. пець ’невядома’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

яшчэ прыслоўе

  1. прыслоўе: У дадатак да таго, што было або што ёсць; зноў, паўторна.

    • Падліць я. малака ў шклянку.
    • Пасля камандзіроўкі прыеду я. сюды.
  2. прыслоўе: Ужо, у мінулым.

    • Купіў касцюм я. тры месяцы назад.
  3. прыслоўе: Да гэтага часу.

    • Стары я. рухавы.
    • Бацькі дома я. няма (пакуль няма).
  4. прыслоўе: Указвае на наяўнасць дастатковага часу, умоў для чаго-н.

    • Я. паспею на аўтобус.
    • Я вам я. спатрэблюся.
    • Я. малады.
  5. прыслоўе: (пры вышэйшай ступені параўнання). У большай ступені.

    • Ён я. ніжэй сагнуўся.
  6. злучнік: уступальны. Указвае на верагоднасць умоў ці на іх суадноснасць з чым-н., хоць.

    • Я. не паправіўся пасля хваробы, а ўжо думае пра работу.
  7. часціца: Ужыв. пасля займеннік і прыслоўе для ўзмацнення выразнасці.

    • Ён нам дапамагаў, я. як дапамагаў!
    • Акучнік забраў Сяргей. — Які я. Сяргей?
    • Яшчэ б (размоўнае) — было б недарэчы, калі б не…
    • Я. б ты не быў задаволены! Яшчэ нічога (размоўнае) — да некаторай ступені здавальняюча.
    • Гэта я. нічога!
    • Яшчэ які (размоўнае) — такі, што нават дзіўна, цудоўна, выключна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

pustka

pustk|a

ж. пустата;

mam ~ę w głowie — у мяне пуста ў галаве;

świeci ~ami — зусім пуста; нічога няма

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

рабі́ць

1. máchen vt, tun* vt;

рабі́ць высно́ву Schlüsse [die Schlússfolgerung] zíehen*, schlússfolgern неаддз vt;

рабі́ць дакла́д éinen Vórtrag [ein Referát] hálten*;

рабі́ць уко́л éine Sprítze gében*;

2. (вырабляць) verfértigen vt, hérstellen vt;

рабі́ць мэ́блю Möbel hérstellen;

рабі́ць вы́гляд, бы́ццам … (so) tun*, als ob …;

рабі́ць го́нар каму j-m zur Ehre geréichen;

тут няма́ чаго́ рабі́ць da ist nichts zu tun [zu máchen];

ад няма́ чаго́ рабі́ць aus (láuter) Übermut;

што мне рабі́ць? was fánge ich an?

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Бо́львар ’фальварак’ (Яшкін). Відавочна, з *фольварк (< польск. folwark < ням., гл. Варш. сл., 1, 759; Брукнер, 124). Праўда, непасрэдны пераход ф > б не вельмі засведчаны (прыклады тыпу ба́са ’кадушка’, басоля ’фасоля’ (гл.) можна тлумачыць і іначай), але іншай магчымасці этымалагізавання, здаецца, няма.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прапазы́ка ’прапанова’ (Др.-Падб.). Няма ў іншых слав. мовах. Відаць, аўтарскі наватвор ад *прапазычыць (гл. зычыць, пазыка) або ад прапазыцыя (гл.) шляхам замены фіналі на прадуктыўны суф. ‑к‑a* параўн. характэрныя для народнай мовы станіка (< станцыя). паліца (< паліцыя) і пад. (Стан.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

брыджы, ‑аў; адз. няма.

Штаны асобага крою, вузкія ўніз ад калена (першапачаткова прызначаліся для верхавой язды). [Гжэцкі] прыехаў у добрым мундзіры, перапаясаным накрыж рамянямі, з бліскучаю аздобаю на казырку канфедэраткі, у брыджах і ў блішчастых са шпорамі ботах. Скрыган.

[Англ. breeches.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)