скнарнасць, ‑і, ж.
Разм. Уласцівасць скнарнага. Гэтыя жанчыны пазбаўлены той грубай эгаістычнай сілы і той сялянскай скнарнасці, якою так багата надзяліў пісьменнік сваіх герояў. Хведаровіч. [Андрэй:] — Няма ў маёй душы ні прагнасці да багацця, ні кулацкай скнарнасці. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цана назоўнік | жаночы род
-
Грашовае выражэнне вартасці тавару; плата.
- Зніжэнне цэн.
- Ц. праезду аўтобусам.
-
цаной (-ою): Ужыв. у значэнні: страціўшы што-н., ахвяраваўшы чым-н., перажыўшы што-н.
- Дасягнуць перамогі цаной вялікіх страт.
- Любой цаной дасягнуць мэты.
-
пераноснае значэнне: Значэнне, роля чаго-н.
-
іншыя значэнні:
- Адпускная цана — цана, па якой прадаецца прадукцыя.
- У цане (размоўнае) — дорага каштуе; высока цэніцца.
- Цаны няма каму-чаму (размоўнае адабральнае) — вельмі дарагі, вельмі высокай якасці.
|| прыметнік: цэнасны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)
◎ Не́гдзе ’недзе; няма дзе’ (Сл. ПЗБ, Пятк. 2), нёгдзя ’тс’ (карэл., Нар. лекс., Сл. ПЗБ), рус. негде ’тс’, польск. niegdzie ’недзе’, каш. ńegse, чэш. nékde, славац. niekde, в.-луж. nehdźe, н.-луж. negźe, славен. дыял. negde, серб.-харв. негде, балг. дыял. негде, макед. негде. Прасл. *nekbdef утворана шляхам аглюцінацыі з часціцы *пё‑ (гл. не-) і пытальнага займеннікі *kbdě (гл. дзе); аманімічныя формы са значэннем ’няма дзеі узніклі ва ўсходнеславянскіх мовах са спалучэнняў тыпу *не есть где > не е(сть) где > негде, напр., негдзе перайсці (ESS/J SG, 2, 481; Шустар-Шэўц, 13, 998). Параўн. нёдзе, нейдзе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́ці: нецямі не адбудзеш («ссылка на неимение», Гарэц.), параўн. рус. нети ’дваране, якія не нясуць дзяржаўнай службы’: пробыл в нетех. Да нет ’няма’, гл. Фасмер, 3, 68; сюды ж, паводле Карскага (2–3, 77), адносіцца і мін. пець ’невядома’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
яшчэ прыслоўе
-
прыслоўе: У дадатак да таго, што было або што ёсць; зноў, паўторна.
- Падліць я. малака ў шклянку.
- Пасля камандзіроўкі прыеду я. сюды.
-
прыслоўе: Ужо, у мінулым.
- Купіў касцюм я. тры месяцы назад.
-
прыслоўе: Да гэтага часу.
- Стары я. рухавы.
- Бацькі дома я. няма (пакуль няма).
-
прыслоўе: Указвае на наяўнасць дастатковага часу, умоў для чаго-н.
- Я. паспею на аўтобус.
- Я вам я. спатрэблюся.
- Я. малады.
-
прыслоўе: (пры вышэйшай ступені параўнання). У большай ступені.
-
злучнік: уступальны. Указвае на верагоднасць умоў ці на іх суадноснасць з чым-н., хоць.
- Я. не паправіўся пасля хваробы, а ўжо думае пра работу.
-
часціца: Ужыв. пасля займеннік і прыслоўе для ўзмацнення выразнасці.
- Ён нам дапамагаў, я. як дапамагаў!
- Акучнік забраў Сяргей. — Які я. Сяргей?
- Яшчэ б (размоўнае) — было б недарэчы, калі б не…
- Я. б ты не быў задаволены! Яшчэ нічога (размоўнае) — да некаторай ступені здавальняюча.
- Гэта я. нічога!
- Яшчэ які (размоўнае) — такі, што нават дзіўна, цудоўна, выключна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)
pustka
pustk|a
ж. пустата;
mam ~ę w głowie — у мяне пуста ў галаве;
świeci ~ami — зусім пуста; нічога няма
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
рабі́ць
1. máchen vt, tun* vt;
рабі́ць высно́ву Schlüsse [die Schlússfolgerung] zíehen*, schlússfolgern неаддз vt;
рабі́ць дакла́д éinen Vórtrag [ein Referát] hálten*;
рабі́ць уко́л éine Sprítze gében*;
2. (вырабляць) verfértigen vt, hérstellen vt;
рабі́ць мэ́блю Möbel hérstellen;
рабі́ць вы́гляд, бы́ццам … (so) tun*, als ob …;
рабі́ць го́нар каму-н j-m zur Ehre geréichen;
тут няма́ чаго́ рабі́ць da ist nichts zu tun [zu máchen];
ад няма́ чаго́ рабі́ць aus (láuter) Übermut;
што мне рабі́ць? was fánge ich an?
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Бо́львар ’фальварак’ (Яшкін). Відавочна, з *фольварк (< польск. folwark < ням., гл. Варш. сл., 1, 759; Брукнер, 124). Праўда, непасрэдны пераход ф > б не вельмі засведчаны (прыклады тыпу ба́са ’кадушка’, басоля ’фасоля’ (гл.) можна тлумачыць і іначай), але іншай магчымасці этымалагізавання, здаецца, няма.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прапазы́ка ’прапанова’ (Др.-Падб.). Няма ў іншых слав. мовах. Відаць, аўтарскі наватвор ад *прапазычыць (гл. зычыць, пазыка) або ад прапазыцыя (гл.) шляхам замены фіналі на прадуктыўны суф. ‑к‑a* параўн. характэрныя для народнай мовы станіка (< станцыя). паліца (< паліцыя) і пад. (Стан.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брыджы, ‑аў; адз. няма.
Штаны асобага крою, вузкія ўніз ад калена (першапачаткова прызначаліся для верхавой язды). [Гжэцкі] прыехаў у добрым мундзіры, перапаясаным накрыж рамянямі, з бліскучаю аздобаю на казырку канфедэраткі, у брыджах і ў блішчастых са шпорамі ботах. Скрыган.
[Англ. breeches.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)