пушы́сты, ‑ая, ‑ае.
1. Пакрыты мяккім пухам або шэрсцю. Пушысты кот. Пушысты хвост. □ [Дзядзька Гэмаль] паказаў нам шкуркі пясцоў і лісаў. Якія яны былі прыгожыя, пушыстыя! Бяганская.
2. Лёгкі, вельмі мяккі. Пасмачка пушыстых Тоніных валасоў выбілася з-пад заляпанай мелам касынкі. Даніленка. Дарога ў пушыстым снезе, сонечная, іскрыстая, усё глыбей вяла Андрэя ў лес. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
серабры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.
1. Пакрываць тонкім слоем серабра. Серабрыць лыжкі.
2. Рабіць серабрыстым, надаваць чаму‑н. серабрысты колер, бляск. Месяц серабрыў хвалі, на якіх пагойдваліся бярвенні, — па рацэ сплаўлялі лес. Даніленка. Прамоўца паварочваецца да тых, якія стаяць у парозе, аконнае святло падае яму на шчаку і серабрыць скроню. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смо́льны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і смалісты. Ярка на камінку Смольны корч палае. Колас. Ад смольнага паху, разамлелай гарачыні злёгку кружыцца галава, стукае ў скронях. Навуменка. Ведай — лесаруба цяжкая работа, Трэба спрыт і дужасць смольны лес валіць. Хведаровіч. Святло падала на шчаку з ямачкай, на смольныя валасы і зграбную белую шыю. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбудзі́цца, ‑буджуся, ‑будзішся, ‑будзіцца; зак.
1. Прачнуцца, абудзіцца. [Рудзін] узбудзіўся, калі раптам да варот кінуліся сабакі, пачалі .. брахаць. Галавач.
2. перан. Ажыць, абудзіцца; пачаць актыўна, напружана дзейнічаць. А люблю я, сын, зіму, Калі сонца ўзбудзіцца, Снег пагнаўшы да рэк. Кірэенка. Бух! — грукнуў стрэл, лес узбудзіўся! Колас.
3. Прыйсці ў стан нервовага пад’ёму. Нервы ўзбудзіліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Плавун 1, плывун ’аер, Acorus calainus L.’ (Бейл.), ’мнаганожка, папараць звычайная, Polypodium vulgare’ (смал., Кіс.), рус. плавун, плаўн, чэш. plavim ’дзераза, Lycopodium clavatum’, серб.-харв. plavun ’тс’. Да плаваць, плысці (гл.). Матывацыя: гарызантальны корань раслін ці сцябло падобны да ’таго, што плыве’ — гл. плаву́н 4. Суфікс ‑ун утварае і інш. назвы раслін: паўзун, блішчу́н (Сцяцко, Афікс. наз., 69).
◎ Плаву́н 2 ’кошык для лоўлі рыбы’ (свісл., Сл. рэг. лекс.), ’падвалока — снарад для лоўлі рыбы ў адкрытай вадзе; пры гэтым патрэбна сама мала дзве асобы’ (Касп.: Нік. Очерки), рус. валан плаўн ’невялікі невад’, славац. plavačka ’трохсценная падвалока’. Да плаваць (гл.). Лексемы звязаны са значэннем ’лавіць рыбу, плывучы (плаваючы)’. Параўн. рус. астрах, плавная (сеть) у процілегласць ставит (сеть) ’пастаўленая нерухома’.
◎ Плаву́н 3 ’смецце, раслінныя рэшткі, напесеныя вадой на карэнне дрэў, на кусты, у заліў у час разводдзя’ (Нік. Очерки; Скарбы), ’цякучы пясок’ (ветк., Яшк.). Рус. плавун ’наносны, павыкіданы лес’, сіб. ’лес, што плавае ў рацэ’. Да плаваць (гл.). Суфікс -ун утварае словы са значэннем ’прадмет — вынік дзеяння’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
проби́ть сов.
1. в разн. знач. прабі́ць, мног. папрабіва́ць;
проби́ть сте́ну прабі́ць сцяну́;
проби́ть доро́гу че́рез лес прабі́ць даро́гу праз лес;
часы́ про́били полови́ну пе́рвого гадзі́ннік прабі́ў пало́ву пе́ршай;
проби́ть штрафно́й спорт. прабі́ць штрафны́;
2. (проконопатить) спец. праканапа́ціць;
3. (исполниться) разг., уст. сту́кнуць;
◊
проби́ть себе́ доро́гу прабі́ць сабе́ даро́гу;
пу́шкой не пробьёшь гарма́тай не праб’е́ш;
час про́бил а) (наступило время) наста́ў час; б) (кончилось время кого-, чьё-л.) адышо́ў час;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
пока́зываться
1. в разн. знач. пака́звацца;
пока́зываться на у́лице пака́звацца на ву́ліцы;
в волоса́х пока́зывается про́седь у валаса́х пака́зваецца сівізна́;
вот и лес пока́зывается из-за приго́рка вось і лес пака́зваецца з-за паго́рка;
2. (видеться, чудиться) здава́цца;
ему́ всю ночь пока́зывался тот челове́к яму́ ўсю ноч здава́ўся той чалаве́к; см. показа́ться;
3. страд. пака́звацца; праяўля́цца, выка́звацца, выяўля́цца; све́дчыцца; см. пока́зывать;
◊
не пока́зываться на глаза́ не пака́звацца на во́чы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
зруб м
1. буд Blóckbau m -es, -ten, Hólzwerk n -(e)s; Hólzgerüst n -(e)s, -e (éines Hauses);
кало́дзежны зруб Brúnnenkasten m -s, -;
2.:
прада́ць лес на зруб den Wald zum Ábholzen verkáufen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
рэ́дкі
1. (не густы) licht (пра лес і г. д); spärlich, schütter (пра валасы і г. д); dünn (пра насельніцтва);
2. (які сустракаецца не часта) sélten;
рэ́дкі мета́л хім séltenes Metáll;
3. (выдатны) sélten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Марочна, марочне, марочня, моро́чня, моро́шня, марочына ’нізкае, гразкае балота’, ’гразкая паляна сярод лесу, багністая мясцовасць, балота, дзе растуць журавіны’ (усх.-палес., Талстой; стол., ДАБМ, Нар. лекс.; ТС; стол., лунін., ЛАПП). Беларускае. Укр. зах. мороква ’багна’, жытом., кіеў. хмере́ча ’гушчар, нетры лесу’, ’малады лес на месцы старога’. Іншая ступень чаргавання ‑or‑/‑er (на ўсх.-слав. тэрыторыі ‑оро‑/‑epe‑). Параўн. таксама мярэча. Да морак (Талстой, Геогр., 188) < прасл. morkъ < mьrknǫti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)